Thủy điện nhìn từ hai mặt

Nghiên cứu trao đổi 30/03/2025 17:36

Thái Hà

Theo dõi nnhc.vn trên

Thủy điện, nguồn năng lượng được tạo ra từ sức nước, đã đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp điện năng cho toàn thế giới trong nhiều thập kỷ. Việc xây dựng các đập thủy điện và hồ chứa đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế và xã hội, nhưng đồng thời cũng gây ra những tác động đáng kể đến môi trường và cộng đồng dân cư. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về cả lợi ích lẫn tác hại của thủy điện, giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về nguồn năng lượng này.

Một góc thủy điện Sơn La

Một trong những lợi ích lớn nhất của thủy điện là cung cấp nguồn năng lượng sạch và tái tạo. Khác với các nhà máy nhiệt điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch như than đá hay dầu mỏ, thủy điện không thải ra khí nhà kính gây biến đổi khí hậu hoặc các chất ô nhiễm không khí khác. Nước là một nguồn tài nguyên tái tạo, được bổ sung liên tục thông qua chu trình nước tự nhiên, do đó thủy điện được coi là một nguồn năng lượng bền vững.

Thủy điện cũng mang lại hiệu quả kinh tế cao trong dài hạn. Mặc dù chi phí đầu tư ban đầu cho việc xây dựng đập thủy điện là rất lớn, nhưng chi phí vận hành và bảo trì lại tương đối thấp. Nguồn nhiên liệu (nước) là miễn phí, giúp giảm chi phí sản xuất điện. Các nhà máy thủy điện có tuổi thọ cao, có thể hoạt động hiệu quả trong nhiều thập kỷ, mang lại lợi ích kinh tế ổn định.

Ngoài việc sản xuất điện, các công trình thủy điện còn có nhiều lợi ích khác. Hồ chứa nước có thể được sử dụng cho mục đích tưới tiêu nông nghiệp, cung cấp nước sinh hoạt cho các khu dân cư, và kiểm soát lũ lụt. Hồ chứa còn tạo điều kiện cho phát triển du lịch sinh thái, nuôi trồng thủy sản và giao thông đường thủy. Việc điều tiết dòng chảy của sông thông qua hồ chứa giúp giảm thiểu nguy cơ hạn hán vào mùa khô và lũ lụt vào mùa mưa. Thủy điện cũng có tính linh hoạt cao trong việc đáp ứng nhu cầu điện năng. Các nhà máy thủy điện có thể nhanh chóng điều chỉnh sản lượng điện để đáp ứng sự thay đổi nhu cầu tiêu thụ điện trong ngày. Điều này rất quan trọng để đảm bảo sự ổn định của hệ thống điện.

Bên cạnh những lợi ích, thủy điện cũng gây ra những tác động tiêu cực đáng kể đến môi trường và xã hội. Việc xây dựng đập thủy điện làm thay đổi dòng chảy tự nhiên của sông, gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái sông và các loài sinh vật sống trong sông. Cá và các loài thủy sinh khác có thể bị cản trở di chuyển, sinh sản và tìm kiếm thức ăn. Việc ngập lụt các khu vực rộng lớn để tạo hồ chứa cũng phá hủy môi trường sống tự nhiên, rừng ngập mặn, đất ngập nước và các hệ sinh thái trên cạn.

Ảnh minh họa

Việc xây dựng đập thủy điện thường dẫn đến việc di dời dân cư khỏi khu vực bị ngập lụt. Quá trình tái định cư có thể gây ra những khó khăn về kinh tế, xã hội và văn hóa cho người dân bị ảnh hưởng. Họ có thể mất đất canh tác, nhà cửa, và các mối quan hệ cộng đồng. Việc thay đổi môi trường sống cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống tinh thần của người dân.

Một vấn đề khác liên quan đến thủy điện là sự phát thải khí nhà kính từ các hồ chứa. Mặc dù thủy điện không phát thải trực tiếp khí nhà kính trong quá trình sản xuất điện, nhưng quá trình phân hủy thực vật trong hồ chứa có thể tạo ra khí methane (CH4), một loại khí nhà kính mạnh hơn CO2. Lượng khí methane phát thải từ các hồ chứa phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như diện tích hồ, độ sâu, nhiệt độ và lượng chất hữu cơ trong nước.

Việc xây dựng đập thủy điện cũng có thể gây ra những thay đổi về địa chất và địa mạo trong khu vực. Trọng lượng của nước trong hồ chứa có thể gây áp lực lên vỏ trái đất, làm tăng nguy cơ động đất. Việc thay đổi dòng chảy của sông cũng có thể gây xói mòn bờ sông và thay đổi hình dạng lòng sông. Ngoài ra, an toàn của đập thủy điện cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Sự cố vỡ đập có thể gây ra những thảm họa nghiêm trọng, gây thiệt hại về người và tài sản cho các khu vực hạ lưu. Do đó, việc thiết kế, xây dựng và vận hành đập thủy điện cần tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt.

Việc phát triển thủy điện đặt ra bài toán khó về việc cân bằng giữa lợi ích kinh tế và những tác động tiêu cực đến môi trường và xã hội. Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của thủy điện, cần có những giải pháp quản lý và quy hoạch hợp lý. Việc lựa chọn địa điểm xây dựng đập thủy điện cần được xem xét kỹ lưỡng, tránh các khu vực có giá trị đa dạng sinh học cao hoặc có đông dân cư sinh sống. Cần thực hiện các đánh giá tác động môi trường và xã hội một cách toàn diện trước khi xây dựng đập.

Nhà máy thủy điện Bản Vẽ

Cần áp dụng các biện pháp giảm thiểu tác động đến hệ sinh thái sông, như xây dựng các công trình dẫn cá, duy trì dòng chảy môi trường và bảo vệ các khu vực rừng ngập mặn. Cần có chính sách tái định cư hợp lý và hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi dự án. Việc vận hành đập thủy điện cần tuân thủ các quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và giảm thiểu tác động đến môi trường hạ lưu. Cần theo dõi và đánh giá thường xuyên các tác động của đập đến môi trường và xã hội để có những biện pháp điều chỉnh kịp thời.

Thủy điện là một nguồn năng lượng quan trọng, mang lại nhiều lợi ích kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, việc phát triển thủy điện cũng gây ra những tác động tiêu cực đáng kể đến môi trường và cộng đồng. Để phát triển thủy điện một cách bền vững, cần có sự cân bằng giữa lợi ích và tác hại, áp dụng các giải pháp quản lý và quy hoạch hợp lý, và đảm bảo sự tham gia của cộng đồng trong quá trình ra quyết định. Việc tìm kiếm và phát triển các nguồn năng lượng tái tạo khác, như năng lượng mặt trời và năng lượng gió, cũng là một phần quan trọng trong việc giảm sự phụ thuộc vào thủy điện và xây dựng một hệ thống năng lượng bền vững hơn./.

Tags:

Thủy điện nhìn từ hai mặt

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Giá trị và hiệu quả vượt trội của kinh tế đa phương trong thế giới phẳng

Nghiên cứu trao đổi 23/04/2025 15:59

Trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa và phức tạp, kinh tế đa phương nổi lên như một trụ cột vững chắc, mang lại những giá trị và hiệu quả to lớn cho sự phát triển bền vững và thịnh vượng chung của các quốc gia. Khác với các thỏa thuận song phương giới hạn trong phạm vi hai đối tác, kinh tế đa phương, thông qua các tổ chức và hiệp định có sự tham gia của nhiều quốc gia, mở ra một không gian hợp tác rộng lớn hơn, tạo ra những tác động tích cực và sâu sắc hơn đối với nền kinh tế toàn cầu và từng quốc gia thành viên.

Giải pháp đột phá cho nền nông nghiệp Việt Nam: Hiện đại hóa, bền vững và vươn tầm thế giới

Nghiên cứu trao đổi 23/04/2025 14:32

Trong bối cảnh môi trường bị đe dọa, nông nghiệp xanh, phương pháp sản xuất hữu cơ không chỉ là xu hướng, yêu cầu tất yếu trong bối cảnh môi trường bị đe dọa và nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch ngày càng cao. Đảng, Chính phủ đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm thúc đẩy nền nông nghiệp sinh thái, phát triển bền vững. Tuy nhiên, để biến những chính sách này thành hiện thực, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân.

“Hữu cơ không có chứng nhận” và bài toán lấy lại niềm tin từ người tiêu dùng

Nghiên cứu trao đổi 23/04/2025 07:56

Khái niệm “hữu cơ nhưng không chứng nhận” đã không còn xa lạ. Trên các sạp rau, trang thương mại điện tử, hay thậm chí trong các group mua hàng nội trợ, dễ dàng bắt gặp các sản phẩm được giới thiệu là “trồng hữu cơ”, “không hóa chất”, “canh tác tự nhiên”... nhưng hoàn toàn không có giấy tờ kiểm định nào. Dù nhiều người tiêu dùng vẫn mua, nhưng niềm tin đã bị đặt trong trạng thái lưng chừng: “Tin vì cảm tính, nhưng vẫn sợ mình bị lừa.”

Các đới khí hậu trên Trái đất, Việt Nam nằm ở đới nào?

Đề án 885 22/04/2025 09:52

Khí hậu trên Trái Đất vô cùng đa dạng, được hình thành bởi sự tương tác phức tạp giữa bức xạ mặt trời, vị trí địa lý, địa hình, các dòng hải lưu và hoàn lưu khí quyển. Để dễ dàng nghiên cứu và phân loại, các nhà khoa học đã chia bề mặt Trái Đất thành các đới khí hậu khác nhau, dựa trên các đặc điểm chung về nhiệt độ, lượng mưa và các yếu tố thời tiết khác.

Nông sản hữu cơ trên sàn TMĐT: Thật giả lẫn lộn, ai bảo vệ người tiêu dùng?

Nghiên cứu trao đổi 19/04/2025 09:58

Sự bùng nổ của thương mại điện tử (TMĐT) đã mở ra cơ hội lớn cho nông sản hữu cơ tiếp cận đông đảo người tiêu dùng trên toàn quốc. Tuy nhiên, chính sự thuận tiện và phát triển nhanh chóng của hình thức kinh doanh này lại đang tạo ra nhiều bất cập, trong đó nổi bật là tình trạng “thật giả lẫn lộn”. Người tiêu dùng đứng giữa “ma trận” hàng hóa, khó lòng phân biệt được đâu là nông sản hữu cơ đạt chuẩn, đâu là chiêu trò tiếp thị.

Tài chính cho tăng trưởng xanh: Vì một tương lai bền vững

Nghiên cứu trao đổi 18/04/2025 09:09

Tăng trưởng xanh, một mô hình phát triển kinh tế hướng đến sự bền vững môi trường và phúc lợi xã hội, đang ngày càng trở thành trọng tâm toàn cầu. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, nguồn lực tài chính khổng lồ là yếu tố then chốt. Tài chính cho tăng trưởng xanh không chỉ đơn thuần là việc chuyển hướng dòng vốn hiện có mà còn bao gồm việc tạo ra các công cụ, thị trường và cơ chế tài chính mới để hỗ trợ các dự án và sáng kiến xanh. Bài viết này sẽ đi sâu vào tầm quan trọng, các nguồn lực, thách thức và cơ hội của tài chính cho tăng trưởng xanh.

Chứng nhận hữu cơ: Bài toán “khó” cho doanh nghiệp nhỏ

Nghiên cứu trao đổi 17/04/2025 09:20

Đằng sau ánh hào quang của nhãn mác “hữu cơ” là một hành trình gian nan mà không phải doanh nghiệp nào cũng có thể vượt qua, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ. Chứng nhận hữu cơ là thứ tưởng chừng là một “tấm vé vàng” để nâng tầm sản phẩm lại đang trở thành một bài toán đầy thách thức, từ chi phí, kỹ thuật, đến sự thiếu ổn định của thị trường đầu ra.

Nghiệm thu đề tài chọn giống quýt triển vọng phát triển ở Bắc Kạn

Nghiên cứu trao đổi 16/04/2025 14:22

Ngày 15/4, ông Nông Quang Nhất, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Công nghệ tỉnh chủ trì Hội nghị nghiệm thu Đề tài Đánh giá thực trạng và lựa chọn giống quýt triển vọng phát triển.

Vai trò và vị thế của nông dân trong HTX nông nghiệp đối với nền kinh tế

Nghiên cứu trao đổi 15/04/2025 15:45

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển, khu vực nông nghiệp vẫn giữ một vai trò then chốt, đảm bảo an ninh lương thực, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và tạo sinh kế cho hàng triệu người dân. Đáng chú ý, có tới 64% hợp tác xã (HTX) nông nghiệp trên cả nước quy tụ khoảng 3,8 triệu nông dân, một lực lượng lao động và sản xuất to lớn, đóng góp không nhỏ vào sự tăng trưởng và ổn định của nền kinh tế.

“Người làm thuê” cho đất, chủ thể kiến tạo tương lai nền nông nghiệp bền vững

Đề án 885 15/04/2025 08:46

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch ngày càng gia tăng, nông nghiệp hữu cơ đang nổi lên như một xu hướng tất yếu và bền vững. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự phát triển về chất và lượng, một yếu tố không thể thay thế chính là vai trò trung tâm của người nông dân – “người làm thuê” cho đất, những người trực tiếp gắn bó với ruộng đồng, đất đai và chuỗi giá trị nông nghiệp.

Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Nghiên cứu trao đổi 15/04/2025 08:35

Đất hiếm, hay còn gọi là nguyên tố đất hiếm (REE), là một nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn, bao gồm scandium (Sc), yttrium (Y) và 15 nguyên tố thuộc nhóm Lanthan (La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu). Mặc dù tên gọi là "đất hiếm", nhưng thực tế chúng không hiếm trong tự nhiên mà phân tán rộng rãi và khó khai thác, chế biến để tách riêng từng nguyên tố.

Thị trường tiêu thụ - Đòn bẩy quyết định sự phát triển bền vững của nông nghiệp hữu cơ

Đề án 885 13/04/2025 10:00

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, nông nghiệp hữu cơ đang trở thành hướng đi quan trọng để xây dựng nền sản xuất nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tại Việt Nam, dù còn ở giai đoạn đầu phát triển, nông nghiệp hữu cơ đã được ghi nhận là một trong những lĩnh vực có tiềm năng lớn. Tuy nhiên, để phát triển theo chiều sâu, bền vững và có quy mô, một trong những yếu tố mang tính sống còn chính là thị trường tiêu thụ. Đây không chỉ là điểm đến của sản phẩm mà còn là đòn bẩy chiến lược thúc đẩy toàn bộ hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ phát triển bền vững.

XEM THÊM