![]() |
Trái cây là thực phẩm chức năng thông thường tốt nhất. |
Thực phẩm chức năng, theo định nghĩa, là sản phẩm không phải là thuốc, có tác dụng hỗ trợ chức năng của một hoặc nhiều bộ phận trong cơ thể, có hoặc không có tác dụng dinh dưỡng. Chúng thường được bào chế dưới nhiều dạng như viên nang, viên nén, bột, nước uống… với thành phần đa dạng từ vitamin, khoáng chất, thảo dược đến các hoạt chất sinh học. Sự đa dạng này vừa mang lại nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng, vừa tạo ra kẽ hở cho các hành vi gian lận, sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng.
Thực trạng thị trường Thực phẩm chức năng tại Việt Nam cho thấy sự phát triển nhanh chóng về số lượng sản phẩm và doanh nghiệp tham gia. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những vấn đề đáng lo ngại về nguồn gốc, chất lượng và công dụng thực tế của sản phẩm. Tình trạng quảng cáo thổi phồng công dụng, thậm chí sai sự thật, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng diễn ra khá phổ biến. Nhiều sản phẩm được quảng bá như "thần dược", có khả năng chữa trị bách bệnh, trong khi thực tế chỉ là những sản phẩm hỗ trợ sức khỏe thông thường, hoặc thậm chí là hàng giả, hàng kém chất lượng.
Một trong những vấn đề nhức nhối là sự xuất hiện tràn lan của Thực phẩm chức năng giả, nhái các thương hiệu nổi tiếng. Các đối tượng sản xuất hàng giả ngày càng tinh vi trong việc làm giả bao bì, nhãn mác, khiến người tiêu dùng khó phân biệt được thật giả. Thành phần của Thực phẩm chức năng giả thường không đúng với công bố, có thể chứa hàm lượng hoạt chất rất thấp, không đủ tác dụng, hoặc thậm chí chứa các chất cấm, chất độc hại gây nguy hiểm cho sức khỏe.
![]() |
Bộ Y tế chỉ đạo toàn hệ thống vào cuộc quyết liệt, siết chặt thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm minh mọi hành vi vi phạm nhằm bảo vệ sức khỏe nhân dân. |
Bên cạnh hàng giả, tình trạng Thực phẩm chức năng kém chất lượng cũng đáng báo động. Nhiều sản phẩm không đảm bảo tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, chứa tạp chất, kim loại nặng vượt ngưỡng cho phép, hoặc bị nhiễm khuẩn, nấm mốc. Việc sử dụng những sản phẩm này không chỉ không mang lại lợi ích sức khỏe mà còn có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến chức năng gan, thận và các cơ quan khác trong cơ thể.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thật giả lẫn lộn trên thị trường Thực phẩm chức năng có nhiều yếu tố. Lợi nhuận cao từ việc sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng là động lực chính thúc đẩy các hành vi vi phạm. Công tác quản lý nhà nước về Thực phẩm chức năng còn nhiều bất cập, từ khâu cấp phép, kiểm tra chất lượng đến xử lý vi phạm. Sự thiếu hiểu biết và tâm lý tin vào quảng cáo của một bộ phận người tiêu dùng cũng tạo điều kiện cho hàng giả, hàng kém chất lượng có cơ hội tồn tại và phát triển.
Hậu quả của việc sử dụng Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng là vô cùng nghiêm trọng và đa dạng: Về sức khỏe: Không có tác dụng hỗ trợ: Thực phẩm chức năng giả thường không chứa hoặc chứa rất ít hoạt chất có lợi, dẫn đến việc người sử dụng không nhận được bất kỳ lợi ích sức khỏe nào như mong đợi. Gây tác dụng phụ: Các chất cấm, chất độc hại có trong Thực phẩm chức năng giả có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như dị ứng, ngộ độc, tổn thương gan, thận, tim mạch, thậm chí đe dọa tính mạn. Làm chậm trễ quá trình điều trị bệnh: Việc tin tưởng vào công dụng "thần kỳ" của Thực phẩm chức năng giả có thể khiến người bệnh bỏ lỡ "thời gian vàng" để điều trị các bệnh lý nghiêm trọng bằng các phương pháp y học chính thống. Tương tác thuốc bất lợi: Một số Thực phẩm chức năng giả có thể chứa các thành phần tương tác với thuốc điều trị, gây ra những hậu quả khó lường cho sức khỏe người bệnh.
![]() |
Tốt nhưng không phải tùy tiện bổ sung. |
Về kinh tế: Thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng: Người dân phải bỏ ra một khoản tiền không nhỏ để mua những sản phẩm không có giá trị, thậm chí gây hại cho sức khỏe. Ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp chân chính: Các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng uy tín bị ảnh hưởng bởi sự cạnh tranh không lành mạnh từ hàng giả, hàng kém chất lượng, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng vào thị trường Thực phẩm chức năng nói chung. Gây thất thu ngân sách nhà nước: Việc trốn thuế, gian lận thương mại trong sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng gây thất thu ngân sách nhà nước.
Về trật tự xã hội: Gây mất niềm tin vào hệ thống quản lý: Tình trạng Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng tràn lan làm suy giảm niềm tin của người dân vào khả năng quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của các cơ quan chức năng. Gia tăng tội phạm: Hoạt động sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng thường liên quan đến các hành vi vi phạm pháp luật khác như làm giả giấy tờ, buôn lậu, trốn thuế.
Để ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng thật giả lẫn lộn trên thị trường Thực phẩm chức năng, cần có sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ từ nhiều phía: Tăng cường quản lý nhà nước: Các cơ quan chức năng cần siết chặt công tác cấp phép, kiểm tra chất lượng Thực phẩm chức năng, từ khâu sản xuất, nhập khẩu đến phân phối và quảng cáo. Cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc, thành phần và công dụng thực tế của sản phẩm. Hoàn thiện hệ thống pháp luật: Bổ sung và sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến Thực phẩm chức năng, tăng cường chế tài xử phạt đối với các hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, quảng cáo sai sự thật. Nâng cao nhận thức người tiêu dùng: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để người dân có kiến thức đúng đắn về Thực phẩm chức năng, biết cách lựa chọn sản phẩm uy tín, có nguồn gốc rõ ràng, không tin vào những quảng cáo thổi phồng.
Khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp: Các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh Thực phẩm chức năng chân chính cần nâng cao trách nhiệm xã hội, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của pháp luật, xây dựng uy tín thương hiệu bằng chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Tăng cường hợp tác quốc tế: Chia sẻ thông tin, kinh nghiệm với các quốc gia khác trong việc phòng chống Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng, đặc biệt là trong lĩnh vực kiểm soát hàng nhập khẩu.
Thị trường Thực phẩm chức năng có tiềm năng phát triển lớn và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cộng đồng nếu được quản lý chặt chẽ và minh bạch. Việc đấu tranh chống lại Thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng không chỉ bảo vệ quyền lợi và sức khỏe của người tiêu dùng mà còn góp phần xây dựng một thị trường Thực phẩm chức năng lành mạnh, bền vững, tạo dựng niềm tin cho người dân. Đây là một cuộc chiến lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng, sự quyết tâm của các cơ quan quản lý và ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân.