Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Nghiên cứu trao đổi 15/04/2025 08:35

Thái Hà

Theo dõi nnhc.vn trên

Đất hiếm, hay còn gọi là nguyên tố đất hiếm (REE), là một nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn, bao gồm scandium (Sc), yttrium (Y) và 15 nguyên tố thuộc nhóm Lanthan (La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu). Mặc dù tên gọi là "đất hiếm", nhưng thực tế chúng không hiếm trong tự nhiên mà phân tán rộng rãi và khó khai thác, chế biến để tách riêng từng nguyên tố.

Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Khai thác đất hiếm đòi hỏi phải có quy trình công nghệ rất cao

Nhờ các đặc tính từ tính, điện hóa và phát quang độc đáo, đất hiếm đóng vai trò then chốt trong nhiều ngành công nghiệp công nghệ cao và đời sống hiện đại: Công nghệ: Sản xuất nam châm vĩnh cửu cho máy phát điện, động cơ điện trong xe điện, tuabin gió, ổ cứng máy tính, loa, micro; chế tạo màn hình LCD, điện thoại thông minh, pin sạc, chất bán dẫn…

Y tế: Sản xuất thiết bị y tế như máy MRI, máy X-quang; chế tạo thuốc điều trị ung thư, viêm khớp; làm vật liệu phát quang trong chẩn đoán hình ảnh. Quân sự: Chế tạo cảm biến tên lửa, laser hồng ngoại, thiết bị nhìn đêm, hợp kim đặc biệt cho máy bay và tàu chiến. Công nghiệp kính: Cerium, lanthanum được dùng để đánh bóng và tạo màu cho kính. Chất xúc tác: Sử dụng trong công nghệ lọc hóa dầu và xử lý khí thải. Vật liệu siêu dẫn: Nghiên cứu và ứng dụng trong các thiết bị điện tử và năng lượng.

Việc khai thác và chế biến đất hiếm đòi hỏi quy trình phức tạp và tốn kém do nồng độ các nguyên tố thấp và sự phân bố rải rác trong các loại khoáng sản khác nhau. Các phương pháp khai thác thường bao gồm khai thác lộ thiên hoặc khai thác hầm lò, sau đó là quá trình nghiền, tuyển và chiết tách hóa học phức tạp để thu được các oxit đất hiếm riêng biệt.

Hoạt động khai thác và chế biến đất hiếm có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường như: Ô nhiễm đất và nước: Do sử dụng hóa chất trong quá trình chiết tách và xử lý quặng. Phát thải khí độc hại: Từ các quá trình nhiệt luyện và hóa học. Phát sinh chất thải phóng xạ: Một số mỏ đất hiếm chứa các nguyên tố phóng xạ tự nhiên. Phá hủy cảnh quan và hệ sinh thái: Do hoạt động khai thác trên diện rộng. Do đó, việc khai thác và chế biến đất hiếm cần được thực hiện một cách bền vững, áp dụng các công nghệ tiên tiến để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Một điểm khai thác đất hiếm ở Long Nam, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc

Theo ước tính của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), trữ lượng đất hiếm toàn cầu khoảng 120 triệu tấn. Trung Quốc hiện là quốc gia có trữ lượng lớn nhất (44 triệu tấn), tiếp theo là Việt Nam (22 triệu tấn), Brazil (21 triệu tấn) và Nga (12 triệu tấn). Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng lớn trong lĩnh vực đất hiếm, tuy nhiên việc khai thác và chế biến vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.

Tương lai của đất hiếm hứa hẹn nhiều tiềm năng tăng trưởng do nhu cầu ngày càng cao từ các ngành công nghiệp như xe điện, năng lượng tái tạo, và điện tử tiêu dùng. Các quốc gia đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào một số nguồn cung chính. Nghiên cứu và phát triển các công nghệ khai thác và chế biến bền vững, thân thiện với môi trường sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Việc tái chế đất hiếm từ các thiết bị điện tử thải cũng sẽ đóng góp vào nguồn cung trong tương lai, hướng tới một ngành công nghiệp đất hiếm hiệu quả và bền vững hơn. Việt Nam, với trữ lượng lớn thứ hai thế giới, có cơ hội lớn để khẳng định vị thế quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu nếu có chiến lược khai thác và chế biến hiệu quả.

Trong hoàn cảnh nhu cầu về đất hiếm ngày càng tăng do sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh và công nghệ cao, việc khai thác và chế biến hiệu quả nguồn tài nguyên này một cách bền vững sẽ mang lại lợi ích kinh tế to lớn cho các quốc gia sở hữu trữ lượng lớn như Việt Nam./.

Tags:

Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Khai phá tiềm năng cà phê Việt: Hành trình mới cùng canh tác cà phê thông minh

Kinh tế nông nghiệp 12/09/2025 16:32

Cà phê lần đầu được phát hiện ở Ethiopia vào khoảng thế kỷ thứ 9 bởi những người chăn cừu và đến năm 1857, cây trồng này được người Pháp du nhập vào Việt Nam. Tuy nhiên, phải từ sau giải phóng, với quy hoạch và đầu tư bài bản của Nhà nước, cà phê mới thực sự trở thành ngành hàng quan trọng, đứng thứ 2 thế giới về sản xuất và xuất khẩu.

GS.TS Dương Xuân Ngọc người luôn say mê nghiên cứu khoa học

Nghiên cứu trao đổi 08/09/2025 13:31

Mặc dù làm việc dưới quyền ông gần 20 năm nhưng vì khác chuyên môn tôi không hiểu về ông lắm, chỉ biết ông nguyên là Trưởng khoa Chính trị học rồi được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Học viện. Do phụ trách mảng khoa học nên ông thỉnh thoảng viết bài và tư vấn cho tạp chí. Những năm 2000 của thế kỷ trước ông là Giáo sư duy nhất của nhà trường. Ông lặng lẽ nghiên cứu, lặng lẽ xuất bản tác phẩm, mãi vừa rồi tìm tư liệu viết bài về chính quyền 3 cấp tôi mới thực sự ngạc nhiên khi thấy ông đề xuất bỏ cấp huyện trong một tác phẩm xuất bản cách đây đã hơn chục năm.

Thực trạng và tiềm năng phát triển nông nghiệp hữu cơ Việt Nam

Nghiên cứu trao đổi 03/09/2025 09:16

Nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam đang trở thành một xu hướng tất yếu, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về thực phẩm an toàn và bền vững. Mặc dù còn non trẻ so với nhiều quốc gia khác, lĩnh vực này đã có những bước tiến đáng kể, góp phần định hình lại ngành nông nghiệp truyền thống. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan về lịch sử, hiện trạng, những thách thức và tiềm năng phát triển của nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam.

80 năm Việt Nam trên đường hội nhập và phát triển

Nghiên cứu trao đổi 01/09/2025 09:53

Hành trình của Việt Nam từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá, gặp nhiều khó khăn, đến một đất nước có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế là một quá trình đầy nỗ lực và bản lĩnh. Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã khẳng định được vai trò và đóng góp của mình trong nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị, đến văn hóa và an ninh.

Bài 3: Nông nghiệp hữu cơ ở Nghệ An: Khi ý chí vượt khó khăn

Nghiên cứu trao đổi 28/08/2025 09:25

Mặc dù còn nhiều “điểm nghẽn” cần gỡ…nhưng việc phát triển nông nghiệp hữu cơ không còn là lựa chọn mang tính thử nghiệm, mà đã trở thành một giải pháp chiến lược nhằm xây dựng nền nông nghiệp tỉnh Nghệ An bền vững, an toàn và có giá trị gia tăng cao, đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh - sạch

Về nhà ăn cơm - dưỡng lành từ gốc: Xây dựng nền tảng sức khỏe bền vững

Hữu cơ và đời sống 27/08/2025 10:52

Dự án cộng đồng “Về nhà ăn cơm - dưỡng lành từ gốc” đã chính thức được ra mắt tại Hà Nội ngày 24/8, nhằm lan tỏa tư duy bắt đầu từ việc ăn đúng để sống lành, từng bước nuôi dưỡng sức khỏe thể chất và tinh thần qua mỗi bữa cơm nhà.

Phát triển mô hình nông lâm kết hợp gắn với du lịch nông nghiệp và bảo vệ môi trường sinh thái

Nghiên cứu trao đổi 26/08/2025 14:47

Ngày 26/8, tại tỉnh Sơn La, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sơn La tổ chức Diễn đàn Khuyến nông @ Nông nghiệp với chủ đề: “Phát triển mô hình nông lâm kết hợp gắn với du lịch nông nghiệp và bảo vệ môi trường sinh thái”.

Tầm nhìn của Bác Hồ về nông nghiệp và nông dân

Nghiên cứu trao đổi 26/08/2025 11:43

Trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nông nghiệp và người nông dân chiếm một vị trí vô cùng quan trọng, không chỉ là nền tảng kinh tế mà còn là yếu tố cốt lõi của cách mạng và sự phát triển bền vững của đất nước. Với tầm nhìn sâu sắc và sự am hiểu thực tiễn về một quốc gia vốn là xã hội nông nghiệp lạc hậu, Bác đã xây dựng một quan điểm toàn diện về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Tầm nhìn ấy không chỉ giúp giải quyết những vấn đề cấp bách của đất nước mà còn đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển lâu dài.

Gian lận, mập mờ chứng nhận hữu cơ trên sàn thương mại điện tử: Nhiều rủi ro tiềm ẩn

Nghiên cứu trao đổi 25/08/2025 11:15

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang trên đà phát triển thần tốc, trở thành một kênh phân phối chủ lực, thay đổi hoàn toàn thói quen mua sắm của hàng triệu người tiêu dùng. Cùng với các mặt hàng điện tử, thời trang, mỹ phẩm, các sản phẩm nông sản, đặc biệt là sản phẩm được quảng cáo là "hữu cơ" hay "sạch", cũng nhanh chóng chiếm lĩnh các gian hàng trực tuyến. Từ các sàn TMĐT nội địa như Shopee, Lazada… đến thị trường quốc tế như Amazon, Ebay…, người tiêu dùng dễ dàng tìm thấy đa dạng các loại rau củ, thực phẩm khô, và đồ uống với những lời chào mời hấp dẫn, kèm theo chứng chỉ, chứng nhận vô cùng “uy tín”.

Tình yêu với cây chè và khát vọng đổi mới - Bài 1:Tầm nhìn xa giữa vùng chè cổ

Sản phẩm hữu cơ 22/08/2025 16:26

Hành trình từ ý tưởng đến hiện thực OCOP 5 sao của hợp tác xã Chè Hảo Đạt Thái Nguyên là một câu chuyện điển hình về sự nỗ lực không ngừng, tư duy đổi mới và tầm nhìn xa. Để đạt được danh hiệu cao quý này, hợp tác xã Chè Hảo Đạt đã trải qua một hành trình dài, bài bản, kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hiện đại.

Lợi ích nhiều mặt của nông nghiệp hữu cơ

Cẩm nang 22/08/2025 09:35

Nông nghiệp hữu cơ không chỉ là một phương thức canh tác, mà còn là một triết lý sống, một sự trở về với những giá trị bền vững và hài hòa với thiên nhiên. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và những lo ngại về sức khỏe con người ngày càng gia tăng, nông nghiệp hữu cơ nổi lên như một giải pháp toàn diện, mang lại những lợi ích vượt trội trên nhiều phương diện. Từ bảo vệ hành tinh xanh, nâng cao chất lượng cuộc sống, cho đến thúc đẩy sự phát triển kinh tế-xã hội, những lợi ích mà nông nghiệp hữu cơ mang lại là vô cùng to lớn và sâu sắc.

Tìm giải pháp cho một nền nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn và bền vững

Nghiên cứu trao đổi 16/08/2025 11:07

Ngày 15/8/2025, tại phường Buôn Ma Thuột, đã diễn ra Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp canh tác nông nghiệp xanh, sạch, tuần hoàn, giảm phát thải, sản xuất bền vững trên một số loại cây trồng chủ lực tại tỉnh Đắk Lắk”, thu hút sự tham dự của nhiều lãnh đạo ngành, chuyên gia, doanh nghiệp và bà con nông dân. Đây là sự kiện quan trọng, đặt nền móng cho việc triển khai các giải pháp phát triển nông nghiệp phù hợp xu thế mới và yêu cầu hội nhập quốc tế.

XEM THÊM