Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Nghiên cứu trao đổi 15/04/2025 08:35

Thái Hà

Theo dõi nnhc.vn trên

Đất hiếm, hay còn gọi là nguyên tố đất hiếm (REE), là một nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn, bao gồm scandium (Sc), yttrium (Y) và 15 nguyên tố thuộc nhóm Lanthan (La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu). Mặc dù tên gọi là "đất hiếm", nhưng thực tế chúng không hiếm trong tự nhiên mà phân tán rộng rãi và khó khai thác, chế biến để tách riêng từng nguyên tố.

Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Khai thác đất hiếm đòi hỏi phải có quy trình công nghệ rất cao

Nhờ các đặc tính từ tính, điện hóa và phát quang độc đáo, đất hiếm đóng vai trò then chốt trong nhiều ngành công nghiệp công nghệ cao và đời sống hiện đại: Công nghệ: Sản xuất nam châm vĩnh cửu cho máy phát điện, động cơ điện trong xe điện, tuabin gió, ổ cứng máy tính, loa, micro; chế tạo màn hình LCD, điện thoại thông minh, pin sạc, chất bán dẫn…

Y tế: Sản xuất thiết bị y tế như máy MRI, máy X-quang; chế tạo thuốc điều trị ung thư, viêm khớp; làm vật liệu phát quang trong chẩn đoán hình ảnh. Quân sự: Chế tạo cảm biến tên lửa, laser hồng ngoại, thiết bị nhìn đêm, hợp kim đặc biệt cho máy bay và tàu chiến. Công nghiệp kính: Cerium, lanthanum được dùng để đánh bóng và tạo màu cho kính. Chất xúc tác: Sử dụng trong công nghệ lọc hóa dầu và xử lý khí thải. Vật liệu siêu dẫn: Nghiên cứu và ứng dụng trong các thiết bị điện tử và năng lượng.

Việc khai thác và chế biến đất hiếm đòi hỏi quy trình phức tạp và tốn kém do nồng độ các nguyên tố thấp và sự phân bố rải rác trong các loại khoáng sản khác nhau. Các phương pháp khai thác thường bao gồm khai thác lộ thiên hoặc khai thác hầm lò, sau đó là quá trình nghiền, tuyển và chiết tách hóa học phức tạp để thu được các oxit đất hiếm riêng biệt.

Hoạt động khai thác và chế biến đất hiếm có thể gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường như: Ô nhiễm đất và nước: Do sử dụng hóa chất trong quá trình chiết tách và xử lý quặng. Phát thải khí độc hại: Từ các quá trình nhiệt luyện và hóa học. Phát sinh chất thải phóng xạ: Một số mỏ đất hiếm chứa các nguyên tố phóng xạ tự nhiên. Phá hủy cảnh quan và hệ sinh thái: Do hoạt động khai thác trên diện rộng. Do đó, việc khai thác và chế biến đất hiếm cần được thực hiện một cách bền vững, áp dụng các công nghệ tiên tiến để giảm thiểu tác động đến môi trường.

Một điểm khai thác đất hiếm ở Long Nam, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc

Theo ước tính của Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), trữ lượng đất hiếm toàn cầu khoảng 120 triệu tấn. Trung Quốc hiện là quốc gia có trữ lượng lớn nhất (44 triệu tấn), tiếp theo là Việt Nam (22 triệu tấn), Brazil (21 triệu tấn) và Nga (12 triệu tấn). Việt Nam được đánh giá là có tiềm năng lớn trong lĩnh vực đất hiếm, tuy nhiên việc khai thác và chế biến vẫn còn ở giai đoạn sơ khai.

Tương lai của đất hiếm hứa hẹn nhiều tiềm năng tăng trưởng do nhu cầu ngày càng cao từ các ngành công nghiệp như xe điện, năng lượng tái tạo, và điện tử tiêu dùng. Các quốc gia đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm sự phụ thuộc vào một số nguồn cung chính. Nghiên cứu và phát triển các công nghệ khai thác và chế biến bền vững, thân thiện với môi trường sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Việc tái chế đất hiếm từ các thiết bị điện tử thải cũng sẽ đóng góp vào nguồn cung trong tương lai, hướng tới một ngành công nghiệp đất hiếm hiệu quả và bền vững hơn. Việt Nam, với trữ lượng lớn thứ hai thế giới, có cơ hội lớn để khẳng định vị thế quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu nếu có chiến lược khai thác và chế biến hiệu quả.

Trong hoàn cảnh nhu cầu về đất hiếm ngày càng tăng do sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh và công nghệ cao, việc khai thác và chế biến hiệu quả nguồn tài nguyên này một cách bền vững sẽ mang lại lợi ích kinh tế to lớn cho các quốc gia sở hữu trữ lượng lớn như Việt Nam./.

Tags:

Đất hiếm là cái gì mà thế giới “sôi” sùng sục

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Tài chính cho tăng trưởng xanh: Vì một tương lai bền vững

Nghiên cứu trao đổi 18/04/2025 09:09

Tăng trưởng xanh, một mô hình phát triển kinh tế hướng đến sự bền vững môi trường và phúc lợi xã hội, đang ngày càng trở thành trọng tâm toàn cầu. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, nguồn lực tài chính khổng lồ là yếu tố then chốt. Tài chính cho tăng trưởng xanh không chỉ đơn thuần là việc chuyển hướng dòng vốn hiện có mà còn bao gồm việc tạo ra các công cụ, thị trường và cơ chế tài chính mới để hỗ trợ các dự án và sáng kiến xanh. Bài viết này sẽ đi sâu vào tầm quan trọng, các nguồn lực, thách thức và cơ hội của tài chính cho tăng trưởng xanh.

Chứng nhận hữu cơ: Bài toán “khó” cho doanh nghiệp nhỏ

Nghiên cứu trao đổi 17/04/2025 09:20

Đằng sau ánh hào quang của nhãn mác “hữu cơ” là một hành trình gian nan mà không phải doanh nghiệp nào cũng có thể vượt qua, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ. Chứng nhận hữu cơ là thứ tưởng chừng là một “tấm vé vàng” để nâng tầm sản phẩm lại đang trở thành một bài toán đầy thách thức, từ chi phí, kỹ thuật, đến sự thiếu ổn định của thị trường đầu ra.

Nghiệm thu đề tài chọn giống quýt triển vọng phát triển ở Bắc Kạn

Nghiên cứu trao đổi 16/04/2025 14:22

Ngày 15/4, ông Nông Quang Nhất, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Công nghệ tỉnh chủ trì Hội nghị nghiệm thu Đề tài Đánh giá thực trạng và lựa chọn giống quýt triển vọng phát triển.

Vai trò và vị thế của nông dân trong HTX nông nghiệp đối với nền kinh tế

Nghiên cứu trao đổi 15/04/2025 15:45

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phát triển, khu vực nông nghiệp vẫn giữ một vai trò then chốt, đảm bảo an ninh lương thực, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và tạo sinh kế cho hàng triệu người dân. Đáng chú ý, có tới 64% hợp tác xã (HTX) nông nghiệp trên cả nước quy tụ khoảng 3,8 triệu nông dân, một lực lượng lao động và sản xuất to lớn, đóng góp không nhỏ vào sự tăng trưởng và ổn định của nền kinh tế.

“Người làm thuê” cho đất, chủ thể kiến tạo tương lai nền nông nghiệp bền vững

Đề án 885 15/04/2025 08:46

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường và nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch ngày càng gia tăng, nông nghiệp hữu cơ đang nổi lên như một xu hướng tất yếu và bền vững. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự phát triển về chất và lượng, một yếu tố không thể thay thế chính là vai trò trung tâm của người nông dân – “người làm thuê” cho đất, những người trực tiếp gắn bó với ruộng đồng, đất đai và chuỗi giá trị nông nghiệp.

Thị trường tiêu thụ - Đòn bẩy quyết định sự phát triển bền vững của nông nghiệp hữu cơ

Đề án 885 13/04/2025 10:00

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu, nông nghiệp hữu cơ đang trở thành hướng đi quan trọng để xây dựng nền sản xuất nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tại Việt Nam, dù còn ở giai đoạn đầu phát triển, nông nghiệp hữu cơ đã được ghi nhận là một trong những lĩnh vực có tiềm năng lớn. Tuy nhiên, để phát triển theo chiều sâu, bền vững và có quy mô, một trong những yếu tố mang tính sống còn chính là thị trường tiêu thụ. Đây không chỉ là điểm đến của sản phẩm mà còn là đòn bẩy chiến lược thúc đẩy toàn bộ hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ phát triển bền vững.

Xây dựng Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao tạo bước chuyển mới trong kinh tế

Nghiên cứu trao đổi 12/04/2025 13:12

Quyết định 746/QĐ-TTg vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 10 tháng 4 năm 2025, phê duyệt Đồ án Quy hoạch chung xây dựng Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ đến năm 2045 do Phó thủ tướng Trần Hồng Hà ký, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc phát triển ngành lâm nghiệp Việt Nam theo hướng hiện đại, bền vững và có giá trị gia tăng cao.

Vượt qua thách thức để phát triển nông nghiệp hữu cơ

Đề án 885 12/04/2025 13:06

Nông nghiệp hữu cơ, một mô hình sản xuất thân thiện với môi trường và sức khỏe người tiêu dùng, đang ngày càng thu hút sự quan tâm của cả người sản xuất lẫn người tiêu dùng tại Việt Nam. Tuy nhiên, để nông nghiệp hữu cơ phát triển mạnh mẽ và bền vững, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua.

Hội thảo đầu bờ mô hình thí điểm tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa ở Quảng Bình

Nghiên cứu trao đổi 12/04/2025 09:24

Tại xã Xuân Ninh, Quảng Ninh, Quảng Bình vừa diễn ra hội thảo đầu bờ mô hình thí điểm tạo tín chỉ carbon trong sản xuất lúa với sự tham gia của các ban nghành liên quan, viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Bắc Trung bộ và Công ty TNHH Green Carbon Japan Việt Nam.

Quảng Ninh: Tổ chức hội thảo về giải pháp bảo hiểm cho HTX sản xuất nông nghiệp

Trong nước 11/04/2025 11:01

Nhân dịp kỷ niệm ngày Hợp tác xã Việt Nam 11/4, Liên minh Hợp tác xã (HTX) tỉnh Quảng Ninh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương, đơn vị có liên quan tổ chức Hội thảo “Bàn giải pháp bảo hiểm cho HTX sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh”.

Phương pháp sản xuất thực phẩm hữu cơ và nhận diện trên thị trường

Đề án 885 07/04/2025 13:01

Thực phẩm nông nghiệp hữu cơ đang là xu hướng người tiêu dùng biết đến và lựa chọn. Các chuyên gia ngành nông nghiệp đánh giá đây là sản phẩm bảo đảm hệ sinh thái bền vững, thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng và an toàn cho chính người sản xuất.

Thu hút doanh nghiệp FDI tham gia vào chuỗi phát triển nông nghiệp hữu cơ

Nghiên cứu trao đổi 06/04/2025 10:05

Để phát triển nông nghiệp hữu cơ một cách bền vững và hiệu quả, cần có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp FDI. Làm thế nào để thu hút được nguồn vốn và công nghệ từ các nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này?

XEM THÊM