anh Thao Văn Tông, bản Pù Đứa bên căn nhà mới khang trang được xây dựng bằng tiền của 2 người con đang đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản.

Người Mông không cam chịu đói nghèo

Về bản Pù Đứa gặp anh Thao Văn Tông, một người dân tộc Mông không cam chịu đói nghèo, luôn luôn có ý thức vươn lên làm giàu, không ỉ lại, chông chờ vào việc cứu đói của Nhà nước mà mạnh dạn cho con đi xuất khẩu lao động.

Gia đình anh Thao Văn Tông là hộ thoát nghèo đầu tiên của Pù Đứa, xã Quang Chiểu. Theo anh Tông kể lại, gia đình anh có 5 anh em, bố thì nghiện nặng, sau nhiều lần cai nghiện rồi lại tái nghiện. Đế khi chính quyền vận động người dân xóa bỏ cây thuốc phiện. Đến những năm 2005 - 2010, cây thuốc phiện bị xóa sổ ở bản Pù Đứa. Không còn thuốc sử dụng, bố anh Tông lấy gạo, muối gùi sang lào đổi thuốc mang về hút.

Cả gia đình 7 người chỉ mình mẹ anh Tông gánh vác. Hàng ngày anh Tông thường theo mẹ vào rừng đào củ mài, tỉa ngô, trồng lúa. Đến năm 11 tuổi anh Tông mới được đi học lớp 1. Tuổi thơ của anh Tông là hình ảnh người mẹ lam lũ sớm khuya, người cha chìm trong làn khói thuốc phiện. Mỗi năm, anh em Tông thường chỉ được ăn cơm vào độ vụ lúa thu hoạch tháng 5, tháng 6, còn lại là củ mài, mèn mén.

Năm 1997, anh Tông lấy vợ, sợ cái nghèo truyền kiếp, bủa vây lấy mình, anh Tông cùng vợ lao vào làm lụng, cuốc nương làm rẫy, trồng ngô, trồng sắn, nuôi lợn, trâu bò...để phát triển kinh tế gia đình. Nhờ tính siêng năng, tháo vát, năm 2005, gia đình anh Tông dựng được một căn nhà thưng bằng vách gỗ, trên lợp ngói sa mu. Để có được căn nhà lấy chỗ chui ra chui vào, vợ chồng anh Tông không nhớ đã bán bao nhiêu con lợn, con bò. Anh Tông chỉ nhớ, sau mỗi lần bán lợn, bán bò anh lại lội rừng sang xã Pù Nhi để mua ngói sa mu. Mỗi lần đi anh cũng chỉ cõng được 30 viên ngói và lội tắt đường rừng hết 4 tiếng đồng hồ mới về đến nhà. Cứ vậy, gần chục năm trời thì vợ chồng anh Tông cần mẫn làm lụng cũng mua đủ ngói để lợp nhà.

Năm 2022, khi người con trai Thao Minh Pó vừa hoàn thành nghĩa vụ với Tổ quốc trở về, anh động viên con học tiếng đi xuất khẩu lao động. Nghĩ là làm, anh mạnh dạn vay ngân hàng 160 triệu đồng để cho con đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản. Khi ấy nhiều người Mông ở Pù Đứa tự hỏi, vay số tiền lớn như vậy thì phải làm bao nhiêu vụ lúa, bán bao nhiêu con lợn, con bò mới trả hết nợ. Khi người dân bàn Pù Đứa chưa hết “choáng”, thì 1/2023 anh Tông lại vay thêm tiền để cho người con trai thứ 2 là Thao Minh Dũng đi xuất khẩu lao động sang Nhật. Bây giờ, đều đặn hàng tháng hai đứa con gửi về cho bố mẹ 55 triệu đồng, anh Tông nay đã trả hết nợ vừa mới cất ngôi nhà mái thái to đẹp nhất Pù Đứa. Và đến 4/2025, gia đình anh Tông đã thoát nghèo.

Bố con anh Lò Văn Liệu, bản Mờng trong căn nhà mới ấm áp được xây dựng từ lương của người vợ đang đi xuất khẩu lao động tại Đài Loan gửi về.

Người phụ nữ Mông đầu tiên đi xuất khẩu lao động

Có lẽ bây giờ nhiều người dân ở bản Mờng, xã Quang Chiểu đã hiểu vì sao gia đình anh Lò Văn Liệu - chồng chị Hà Thị Pẹn đã xây dựng lên căn nhà khang trang, to đẹp đến như vậy giữa nơi biên giới còn nhiều thiếu thốn. Căn nhà to đẹp của vợ chồng anh Liệu chính là thành quả của việc chị Pẹn đi xuất khẩu lao động ở Đài Loan. Chị Pẹn đã lỡ một lần đò và có một cô con gái riêng sinh năm 2007. Năm 2019 chị nên duyên với anh Lò Văn Liệu, là một người khuyết tật teo chân bẩm sinh, việc đi lại và lao động rất hạn chế. Cái nghèo đói nơi đây đeo bám lấy gia đình anh Liệu, chị Pẹn nên đứa con gái cũng đành nghỉ học giữa chừng để đi làm thuê. Đến năm 2022, đứa con trai chào đời, trong khi cả gia đình anh Liệu chỉ trông chờ vào 1 sào ruộng, gạo không đủ ăn, phải trông chờ vào gạo cứu trợ của Nhà nước.

Sống trong đói nghèo đã thúc giục anh Liệu nhiều đêm suy tư, trăn trở. Đầu năm 2023, anh Liệu quyết định bàn bạc, động viên vợ học tiếng để đi xuất khẩu lao động. Nhận thấy đây là con đường ngắn nhất để thoát nghèo, chị Pẹn đồng ý đi xuất khẩu lao động. Để có tiền đi học tiếng, lộ phí xuất cảnh...hai vợ chồng anh Liệu đi vay mượn khắp nơi, vay ngân hàng được 170 triệu đồng. Khi ấy cả bản, chẳng có người phụ nữ nào đi nước ngoài. Thế mà anh Liệu quyết tâm bỏ qua mọi lời xì xào bàn tán của người dân trong bản, rằng “không ai bỏ chồng què quặt, bỏ con thơ ở nhà mà đi xuất khẩu lao động, đi rồi lại lấy chồng bên ấy chẳng về nữa”.

Biết tin con gái đi nước ngoài làm việc, mẹ chị Pẹn kịch liệt phản đối, thương con rể tàn tật, thương cháu ngoại còn quá nhỏ. Mặc dù mọi người trong gia đình phản đối việc đi xuất khẩu lao động nhưng vợ chồng anh Liệu đã quyết tâm. Ngày chia tay vợ sang Đài Loan làm việc, cả gia đình ôm nhau khóc nức nở. Nhưng anh Liệu cũng hiểu vì tương lai của gia đình, sự phát triển của con cái nên cần phải mạnh mẽ hơn nữa để vợ yên tâm làm việc bên ngoài.

Những ngày đầu vắng mẹ, con trai quấy khóc nhiều vì thiếu hơi sữa. Nhiều đêm con khóc, anh Liệu ôm con vào lòng nước mắt ràn rụa vì bất lực trước cơ thể khiếm khuyết, tật nguyền để vợ phải mưu sinh nơi xứ người, con phải xa mẹ khi còn quá nhỏ. Ngày tháng vất vả dần qua đi khi đứa con biết bắt đầu tập chạy, tập nói bi bô, anh Liệu cũng vơi bớt nỗi buồn.

Sang bên Đài Loan làm việc, chị Pẹn hàng tháng đều đặn gửi tiền về cho chồng trả nợ ngân hàng và chăm sóc con cái. Tiền vợ gửi về, anh Liệu đem trả ngân hàng, người thân và dành dụm được một khoản lớn. Đầu năm 2025, anh Liệu bàn bạc với vợ xây dựng một căn nhà kiên cố khang trang rộng 90m² với 2 phòng ngủ, phòng khách, cùng khu nhà bếp, nhà vệ sinh khép kín.

“Ở nhà làm không đủ ăn, cả đời không dám mơ ước đến một căn nhà nhà vững chãi che mưa nắng cho gia đình. Từ ngày vợ đi xuất khẩu lao động, bữa ăn hàng ngày của bố con có cơm, có thịt, con có sữa uống. Nếu vợ không đi xuất khẩu lao động thì tiền đâu mà xây được căn nhà to đẹp, kiên cố như này” - anh Liệu bộc bạch.

Được biết, bản Mờng hiện nay có 25 người đi xuất khẩu lao động. Trước năm 2020 bản Mờng có tới 66% hộ nghèo, thì nay chỉ còn 4 hộ nghèo, 4 hộ cận nghèo trên tổng số 98 hộ. Trong đợt rà soát danh sách hộ nghèo của UBND xã Quang Chiểu vừa qua, gia đình Liệu cũng đã không còn trong danh sách hộ nghèo.

Hiện nay, trên địa bàn xã Quang Chiểu có 247 lao động đi xuất khẩu lao động ở các thị trường khác nhau, mang về nguồn kiều hối lớn, giúp nhiều gia đình thoát nghèo.

Theo ông Lê Văn Hiếu - Chủ tich UBND xã Quang Chiểu cho biết: Hiện nay, toàn xã Quang Chiểu có 247 lao động đang làm việc tại nước ngoài, chủ yếu tại các thị trường: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Lào và một số nước Trung Đông. Theo thống kê và ước tính từ thực tế, mỗi lao động xuất khẩu gửi về bình quân từ 180–250 triệu đồng/năm. Như vậy, tổng nguồn kiều hối chuyển về địa phương hằng năm đạt khoảng 45–60 tỷ đồng.

“Xuất khẩu lao động là một hướng đi hiệu quả và bền vững trong công tác giảm nghèo, đồng thời góp phần tích cực vào phát triển kinh tế – xã hội của xã Quang Chiểu. Đây là nguồn lực quan trọng giúp địa phương cải thiện đời sống nhân dân và thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới. Xuất khẩu lao động đã giúp giảm tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã một cách rõ rệt.” - ông Hiếu khẳng định.