Thứ bảy 15/02/2025 15:04Thứ bảy 15/02/2025 15:04 Hotline: 0326.050.977Hotline: 0326.050.977 Email: toasoan@tapchihuucovietnam.vnEmail: [email protected]

Tag

Cần thay đổi tư duy về cách ứng xử với cây trồng và sinh vật “gây hại”

Tăng
aa
Giảm
Chia sẻ Facebook
Bình luận
In bài viết
Hiểu biết càng đầy đủ về sản xuất nông nghiệp, ngày nay, nhiều khái niệm mới đã được phổ cập đến mọi người quan tâm đến nông nghiệp, đến sức khỏe như cùng nhau xây dựng nền Nông nghiệp hữu cơ, Nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn (Nông nghiệp không phát thải), Nông nghiệp sinh thái, Nông nghiệp thuận thiên… Các thuật ngữ mới này ngày càng đóng góp vào việc giúp nông dân nâng cao hiểu biết về thế giới tự nhiên, sống có trách nhiệm hơn để cùng nhau bảo vệ trái đất - Hành tinh đang nuôi sống con người và muôn loài.
Cần thay đổi tư duy về cách ứng xử với cây trồng và sinh vật “gây hại”
Cây trồng khỏe mạnh là cơ sở lý tưởng để cây cùng chung sống hòa bình với các sinh vật khác mà vẫn tặng lại cho con người giá trị to lớn qua sản phẩm của chúng - Ảnh minh họa.

Theo mức độ hiểu biết của con người với thế giới tự nhiên, nhất là với các đối tượng trong sản xuất nông nghiệp, chúng ta đã phát triển hiểu biết qua các khái niệm: Từ Phòng trừ sâu bệnh tổng hợp IPC (Integrated Pest Control) chỉ chú trọng đến trừ diệt sâu bệnh gây hại đến Quản lý dịch hại tổng hợp IPM (Integrated Pest Management) Quản lý cây trồng tổng hợp ICM (Integrated Crop Management) Quản lý phân bón tổng hợp INM (Integrated Nutrient Management), Quản lý cỏ dại tổng hợp IWM (Integrated weed Management) … với nội hàm chú trọng đến từng đối tượng trong hệ sinh thái.

IPHM (Integrated Plant Health Management) phản ánh một bước tiến dài trong nhận thức của tất cả cán bộ và nông dân tham gia vào sản xuất nông nghiệp, phản ánh nhận thức về việc quản lý sinh vật gây hại trong mối quan hệ với cây trồng và môi trường; IPHM được định nghĩa rộng và tiến bộ hơn, tập trung hơn vào sản xuất nông nghiệp, ngành làm ra lương thực, thực phẩm nuôi sống con người. IPHM là một hệ thống quản lý cây trồng mà các biện pháp tác động dựa trên nền tảng môi trường cụ thể (Đất, nước, thời tiết, sinh vật gây hại, sinh vật có ích) nhằm giảm thiểu những tác động gây bất lợi cho cây trồng, phát huy các yếu tố nội tại tiềm ẩn rất có giá trị của cây trồng, ngăn chặn sự bùng phát của sinh vật gây hại, đồng thời nâng cao giá trị sản phẩm, bảo vệ môi trường sinh thái và bảo đảm đa dạng sinh học.

Nền tảng của IPHM là cần nhận thức rõ ràng hơn Quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) kết hợp với Quản lý cây trồng tổng hợp (ICM), Quản lý cỏ dại tổng hợp (IWP), Quản lý dinh dưỡng tổng hợp (INP), cần tiếp cận đầy đủ hơn về cây trồng, toàn bộ môi trường xung quanh và sinh vật trong môi trường đó. Cụ thể, IPM muốn kiểm soát dịch hại, lấy đó làm cơ sở để bảo vệ cây trồng. Những biện pháp của IPM nhấn mạnh đến trừ dịch hại, và chỉ tập trung vào nông nghiệp trong khi đó, IPHM muốn nhấn mạnh đến nâng cao sức khỏe cây trồng. Cây trồng khỏe mạnh là cơ sở lý tưởng để cây cùng chung sống hòa bình với các sinh vật khác mà vẫn tặng lại cho con người giá trị to lớn qua sản phẩm của chúng.

IPHM đảm bảo sự công bằng của mọi thành phần trong hệ sinh thái nông nghiệp như sức khỏe đất, nước, giảm thiểu phát thải khí nhà kính, sử dụng hiệu quả vật tư sản xuất nông nghiệp, bảo vệ sức khỏe con người và nhấn mạnh nâng cao nhận thức cho người nông dân về sức khỏe cây trồng. IPHM là cơ sở bền vững cho nhiều khái niệm mới: Nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp xanh, nông nghiệp thông minh… Tất cả đều hướng tới vừa bảo đảm cho sự sống trong hiện tại cũng như bảo vệ nguồn tài nguyên cho các thế hệ tương lai.

Tiếp đó, khái niệm One Health - Sức khỏe trên hết nhấn mạnh đến tổng hòa quan hệ giữa: Môi trường, sinh vật và con người. Mọi biện pháp áp dụng cần hướng tới quản lý tổng hợp sức khỏe toàn bộ hệ sinh thái, từ đất, hệ sinh vật và vi sinh vật đất, các cây trồng và sinh vật trên đất, môi trường, người sản xuất và cả người tiêu dùng… Bảo vệ toàn bộ sinh vật tham gia vào chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái.

Hiểu biết càng đầy đủ về sản xuất nông nghiệp, ngày nay, nhiều khái niệm mới đã được phổ cập đến mọi người quan tâm đến nông nghiệp, đến sức khỏe như cùng nhau xây dựng nền Nông nghiệp hữu cơ, Nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn (Nông nghiệp không phát thải), Nông nghiệp sinh thái, Nông nghiệp thuận thiên… Các thuật ngữ mới này ngày càng đóng góp vào việc giúp nông dân nâng cao hiểu biết về thế giới tự nhiên, sống có trách nhiệm hơn để cùng nhau bảo vệ trái đất – Hành tinh đang nuôi sống con người và muôn loài.

Về bản chất, khái niệm sâu bệnh hại là do chúng ta đặt tên và mang nặng tính kỳ thị, chỉ nghĩ đến quyền lợi của chính con người chúng ta. Đúng là khi một loài sinh vật nào đó định giành giật lợi ích của chúng ta, phá vỡ mối cân bằng sinh thái do chính những sai lầm của chúng ta gây ra, chúng lập tức được gọi tên là sâu bệnh hại và lập tức bị chúng ta "xúm vào", dùng mọi phương pháp được coi là rất khoa học, rất hiện đại và thậm chí được coi là duy nhất đúng để tiêu diệt. Để rồi, hiện chúng ta đang phải gánh chịu những hậu quả to lớn ảnh hưởng đến chính sự tồn vong của chúng ta thông qua việc phát sinh những bệnh hiểm nghèo, môi trường bị xuống cấp...

Sâu bệnh hay sinh vật gây hại như chúng ta định danh cần được nhìn nhận lại với góc nhìn khác. Về bản chất, bình thường, mọi sinh vật đều thực hiện chức năng của mình trong hệ sinh thái để bảo đảm cho sự sống tồn tại. Chỉ khi chúng ta mắc một sai lầm nào đó về kỹ thuật do hiểu biết sai hoặc không đầy đủ, sinh vật sẽ thay đổi cách sống thông thường và trở thành đối tượng cạnh tranh quyền lợi, phát sinh những đặc điểm gây hại mới tác động đến con người. Lẽ ra, khi đó, điều cần thiết là chúng ta cần tìm hiểu lại điều gì là lỗi của chúng ta và ưu tiên sửa chữa lỗi lầm đó để đưa sự cân bằng sinh thái trở lại.

Có thể lấy ví dụ rõ ràng về việc lầm tưởng rằng tăng mật độ gieo trồng, sử dụng nhiều phân hóa học, tăng cường sử dụng thuốc trừ sâu bệnh trên cây (cây lúa và nhiều cây trồng khác) sẽ giúp thu được lợi ích kinh tế lớn. Thực tế, cây lúa mang trong nó những khả năng tuyệt vời ẩn giấu trong gen về tính thích nghi về khả năng thích ứng kỳ diệu với nhiều loại hình đất đai, khí hậu, các hệ sinh thái khác nhau… Chẳng hạn, về tiềm năng sinh sản: Từ một hạt thóc nhỏ nhoi, chỉ sau vài tháng đã có thể sinh ra hàng trăm bông lúa theo một quy luật phổ cập trong vũ trụ - sinh sản theo quy luật con số vàng fibonacci. Chỉ có điều, để thể hiện được đặc tính đẻ nhánh đang ẩn sâu trong gen cây lúa, chúng ta phải thay đổi thói quen trồng cấy, từ gieo sạ vô tội vạ, từ cấy mật độ cao thành gieo sạ hàng, cấy lúa hiệu ứng hàng biên, giải pháp để mọi khóm lúa trên ruộng sinh trưởng như những khóm lúa ven bờ để cho ra khóm lớn, bông nhiều hạt hơn, hạt mẩy hơn… Khi giảm mật độ cấy chỉ còn 12-15 khóm/m2, nông dân sẽ giảm được mọi chi phí đầu tư về vật tư như phân bón, thuốc trừ sâu, lao động… nhưng lại thu được năng suất cao hơn, hạt gạo sạch hơn với giá thành rẻ hơn, lợi ích kinh tế tăng vượt trội...

Phúc lợi động vật hay quyền lợi động vật (Animal welfare) là việc phải đảm bảo trạng thái tốt (well-being) về thể chất và tinh thần của con vật. Đó là việc cần đối xử tốt với động vật, chăm sóc chúng bằng yêu thương để con vật có trạng thái tốt, tránh những đau đớn không đáng có cho dù con vật đó là vật nuôi làm thực phẩm, được sử dụng làm công cụ sản xuất, nuôi làm thú cưng, nuôi nhốt để bảo vệ động vật hoang dã hay kể cả khi thực hành việc giết mổ. Phúc lợi động vật là sự thể hiện mối quan tâm của con người đối với quyền động vật, thể hiện đạo đức ứng xử với động vật và thực hiện các quyền của động vật được hưởng.

Quyền lợi này cũng mặc nhiên phải được dành cho toàn bộ sinh vật trong hệ sinh thái, kể cả các sinh vật vô cùng đa dạng về kích thước và tưởng như chỉ đem lại phiền toái cho chúng ta như virus, vi khuẩn, nấm, côn trùng, cỏ… Và nên chăng, cần mở rộng khái niệm này với thuật ngữ mới Botany welfare, Micro-Organism welfare

Hơn nữa, thực vật còn là nhóm sinh vật duy nhất và chiếm đa số, được xếp vào nhóm sinh vật sản xuất, thực hiện chức năng bẫy năng lượng ánh sáng và chuyển hóa thành năng lượng hóa học cung cấp cho toàn bộ chuỗi các sinh vật tiêu thụ. Cần từ bỏ tư duy thực vật là vô tri vô giác đang ngự trị trong tư duy mọi người. Dù có cấu tạo cơ thể khác nhau nhưng gần đây, đã có một số tác giả nhận thấy có thể thực vật cũng được cấu thành từ các ADN, thực vật cũng biết tư duy, cũng có ngôn ngữ giao tiếp riêng, cũng có phản ứng tình cảm như mọi sinh vật “bậc cao”… Thực vật sẽ cung cấp cho chúng ta sản phẩm tốt hơn, có “năng lượng sống” khi thực vật được chúng ta đối xử bằng yêu thương.

Góp phần vào chương trình IPHM, Công ty CP Giải pháp Thời tiết WeatherPlus đã phối hợp với các một số app được ứng dụng nhiều trên thế giới như Plantix, với các nhà mạng quốc gia như Mobiphone, Viettel, Vinaphone để xây dựng ứng dụng công nghệ thông minh mobiAgri, Vietplant. Các ứng dụng đã cung cấp miễn phí dự báo và thông tin thời tiết theo thời gian thực đến từng người dùng app, giúp nông dân sử dụng AI – Trí tuệ nhân tạo - nhận dạng và định danh cây trồng, sâu bệnh hại, xây dựng big Data chứa cơ sở dữ liệu nhiều loài cây nông nghiệp với hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật canh tác, chăm sóc, quản lý sâu bệnh… App đã được rất nhiều nông dân cài đặt, sử dụng và đội ngũ vận hành app đã thực sự đồng hành cùng nông dân tiến vào cuộc cách mạng 4.0 và 5.0.

Nên chăng quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) cần đề cập đến một khái niệm mới “thực vật quyền” hay “phúc lợi thực vật”, vi sinh vật quyền, côn trùng quyền… như đã nêu ở trên để cùng nhau thay đổi cách ứng xử với toàn bộ giới sinh vật, cùng sống yêu thương nhau, cùng chia sẻ các nguồn lợi từ môi trường và là cách con người chúng ta tri ân lại công lao của mọi loài. Đây cũng chính là điều mà dù không nói đến trực tiếp, Nông nghiệp hữu cơ đang hướng tới.

Bài liên quan

Diện tích nông nghiệp hữu cơ toàn cầu đạt gần 99 triệu ha

Diện tích nông nghiệp hữu cơ toàn cầu đạt gần 99 triệu ha

FiBL vừa công bố báo cáo Nông nghiệp hữu cơ toàn cầu năm 2025 với những số liệu nổi bật và thông tin quan trọng, cập nhật những thông tin, xu hướng phát triển tích cực của thị trường hữu cơ toàn cầu.
Ruồi lính đen giải pháp thiết thực trong xu thế phát triển nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ

Ruồi lính đen giải pháp thiết thực trong xu thế phát triển nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ

Với tiềm năng cải thiện môi trường, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và cung cấp nguồn tài nguyên hữu ích, ruồi lính đen được xem là một giải pháp thiết thực trong xu thế phát triển nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ.
Ứng dụng công nghệ blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng nông sản hữu cơ

Ứng dụng công nghệ blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng nông sản hữu cơ

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và chất lượng thực phẩm, đặc biệt là các sản phẩm hữu cơ, tính minh bạch trong chuỗi cung ứng trở thành yếu tố then chốt. Những lo ngại về hàng giả, thông tin sai lệch nguồn gốc đã làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng. Công nghệ blockchain nổi lên như một giải pháp đầy hứa hẹn, cho phép minh bạch hóa toàn bộ quá trình, củng cố niềm tin và thúc đẩy phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp hữu cơ.
Nông dân Đà Nẵng làm chủ xu hướng sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm

Nông dân Đà Nẵng làm chủ xu hướng sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm

Năm 2024, Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ sản xuất và Tiêu thụ rau an toàn Túy Loan là đại diện duy nhất của TP. Đà Nẵng nhận danh hiệu “Hợp tác xã tiêu biểu toàn quốc” tại chương trình “Tự hào Nông dân Việt Nam”. Đây là chương trình do Hội Nông dân Việt Nam tổ chức, ghi nhận những nỗ lực sản xuất kinh doanh tiêu thụ của người nông dân.
Quảng Nam: Làng nông nghiệp hữu cơ đầu tiên đạt chứng chỉ quốc tế

Quảng Nam: Làng nông nghiệp hữu cơ đầu tiên đạt chứng chỉ quốc tế

Làng Xuân Nam, xã Đại Thắng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam vừa chính thức được cấp các chứng nhận hữu cơ quốc tế từ Mỹ (USDA Organic), Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản. Đây là bước tiến lớn, mở ra cơ hội phát triển sản xuất và tiêu dùng bền vững, an toàn, đáp ứng nhu cầu thị trường quốc tế của địa phương.
Bắc Giang: Tăng cường quản lý sản xuất, kinh doanh cây trồng, phân bón

Bắc Giang: Tăng cường quản lý sản xuất, kinh doanh cây trồng, phân bón

Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Giang mới đây có công văn gửi các cơ quan, đơn vị liên quan tăng cường công tác quản lý kiểm tra, xử lý vi phạm trong sản xuất, kinh doanh, giống cây trồng, phân bón, thuốc BVTV.

CÁC TIN BÀI KHÁC

Đồng ruộng thiếu phù sa, nỗi lo mất mùa hiện hữu

Đồng ruộng thiếu phù sa, nỗi lo mất mùa hiện hữu

Mùa mưa năm 2023 vừa qua, nhiều cánh đồng lúa ven sông, suối tại Phú Yên không được nước lũ bồi đắp phù sa, khiến đất bạc màu, chi phí sản xuất tăng. Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh của chuột, ốc bươu vàng cũng là mối đe dọa lớn đến năng suất lúa đông xuân.
Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa bệnh cúm

Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa bệnh cúm

Thay đổi thời tiết, thuận lợi cho các mầm bệnh đường hô hấp phát triển, do đó nhiều người mắc bệnh viêm đường hô hấp, đặc biệt là bệnh cúm mùa.
Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ bước vào đợt 2 lấy nước phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân

Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ bước vào đợt 2 lấy nước phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân

Cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT) vừa phát đi công điện khẩn yêu cầu các địa phương, đơn vị liên quan tập trung cao độ cho đợt 2 lấy nước phục vụ gieo cấy lúa Đông Xuân 2024-2025.
Cách phòng ngừa các bệnh đường hô hấp khi thời tiết giao mùa

Cách phòng ngừa các bệnh đường hô hấp khi thời tiết giao mùa

Thay đổi thời tiết sẽ là điều kiện thuận lợi để các loại virus, vi khuẩn, nấm mốc phát triển, điều này sẽ gây ra các vấn đề về sức khỏe đường hô hấp. Trong đó, trẻ em rất dễ mắc viêm đường hô hấp, bởi vậy việc phát hiện sớm và có cách phòng bệnh là vô cùng quan trọng.
Bình Thuận: Cấp nước ổn định phục vụ Tết Nguyên đán và sản xuất

Bình Thuận: Cấp nước ổn định phục vụ Tết Nguyên đán và sản xuất

Nhờ sự chuẩn bị chu đáo, Bình Thuận đã cơ bản đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho người dân trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025. Lượng nước tại các hồ chứa thủy lợi hiện cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái, góp phần đáp ứng nhu cầu nước sinh hoạt và sản xuất, đặc biệt là cho vụ đông xuân 2024-2025.
Hà Tĩnh: Mở rộng diện tích lạc, ngô vụ xuân 2025

Hà Tĩnh: Mở rộng diện tích lạc, ngô vụ xuân 2025

Hà Tĩnh đẩy mạnh sản xuất lạc và ngô vụ xuân 2025 với tổng diện tích dự kiến hơn 13.000 ha, phấn đấu hoàn thành gieo trồng trong tháng 2, nhằm đa dạng hóa cơ cấu cây trồng và nâng cao thu nhập cho người dân.
Hà Nội vào vụ lúa Xuân: Khẩn trương gieo cấy, quyết tâm thắng lợi

Hà Nội vào vụ lúa Xuân: Khẩn trương gieo cấy, quyết tâm thắng lợi

Sau Tết Nguyên đán, nông dân Hà Nội đã đồng loạt xuống đồng, bắt đầu vụ sản xuất lúa Xuân với khí thế khẩn trương. Từ làm đất, đổ ải đến gieo cấy, tất cả đều hướng tới mục tiêu một vụ mùa bội thu, góp phần đảm bảo an ninh lương thực cho Thủ đô.
Nông thôn mới Thanh Hóa: Hướng tới sản xuất xanh và bền vững

Nông thôn mới Thanh Hóa: Hướng tới sản xuất xanh và bền vững

Trên hành trình xây dựng nông thôn mới, Thanh Hóa đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ trong sản xuất nông nghiệp. Từ những mô hình kinh tế xanh hiệu quả đến hướng đi sản xuất tuần hoàn bền vững, người dân nơi đây đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp vừa hiệu quả kinh tế, vừa thân thiện với môi trường.
Độc đáo bữa cơm “giải xúi” của người Tày chiều 30 Tết

Độc đáo bữa cơm “giải xúi” của người Tày chiều 30 Tết

Tết của người Tày bắt đầu bằng bữa cơm giải xúi (còn gọi là giải xui) chiều 30 và tất cả các món ăn sẽ được chế biến từ thịt vịt. Nếu như người Kinh quan niệm rằng vịt là con vật xúi quẩy và tìm cách tránh thì người Tày chọn cách ăn để chấm dứt mọi rủi ro của năm cũ.
Tết về nơi làng rau hữu cơ An Mô

Tết về nơi làng rau hữu cơ An Mô

Trong không khí rộn ràng của những ngày cuối năm, HTX Sản xuất rau truyền thống An Mô (thôn An Mô, xã Đức Lợi, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi) tràn đầy hứng khởi khi các xã viên cùng thu hoạch mùa vụ cuối của năm. Thành quả từ loại hình nông nghiệp sạch này không chỉ mang lại nguồn thu nhập ổn định mà còn gieo thêm hy vọng về một tương lai ấm no.
Chàng trai 9x làm giàu từ nuôi cá Koi theo mô hình hữu cơ

Chàng trai 9x làm giàu từ nuôi cá Koi theo mô hình hữu cơ

Anh Vũ Văn Quân sinh ra ở vùng quê Kiến Thụy, Hải Phòng làm giàu từ nuôi cá Koi tại chính quê hương của mình theo mô hình hữu cơ.
Hành trình sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đến với người tiêu dùng

Hành trình sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đến với người tiêu dùng

Trong những năm gần đây, sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đang ngày càng trở nên phổ biến và nhận được sự tin dùng từ người tiêu dùng trên khắp thế giới. Ở Việt Nam, xu hướng này cũng không ngoại lệ khi nhu cầu về thực phẩm sạch, an toàn và có nguồn gốc rõ ràng đang tăng cao. Để đưa sản phẩm nông nghiệp hữu cơ từ cánh đồng đến tay người tiêu dùng không chỉ dừng lại ở quá trình sản xuất, mà còn bao gồm những bước quan trọng trong khâu kiểm định chất lượng, đóng gói, phân phối và quảng bá sản phẩm. Hành trình này mang theo nhiều thách thức, song cũng mở ra những cơ hội lớn cho nền nông nghiệp hữu cơ Việt Nam.
XEM THÊM
Based on MasterCMS Ultimate Edition 2024 v2.9
Quay về đầu trang
Giao diện máy tính