Bàn thêm về trí khôn (智慧)

Đề án 885 15/02/2025 17:09

Phan Thế Hải

Theo dõi nnhc.vn trên

Công cuộc đốt lò vẫn đang được đảng và nhà nước duy trì với cường độ không giảm khiến nhiều quan chức cao cấp vướng vào lao lý. Cùng với đó là những khoản tiền thất thoát hàng ngàn tỷ đồng khiến bà con mắt tròn mắt dẹt.

Trí tuệ gửi gắm ý nghĩa sâu xa trong từng bộ.

Một câu hỏi được đặt ra là: các ông chức cao vọng trọng, học hàm học vị đầy mình sao vẫn vướng vào tham sân si để rồi phải vào lò? “Một ngày tù ngàn thu ở ngoài” Trí khôn của họ đâu hết rồi? Đời người làm báo, dẫu có nhiều mục đích khác nhau nhưng chung quy lại đều là những kẻ đi nhặt nhạnh trí khôn trong thiên hạ để rồi chia sẻ với cộng đồng. Ấy là những bài viết về các sự vật và hiện tượng trong cuộc sống.

Về chuyện trí khôn, trí tuệ xin được chia sẻ những hiểu biết hạn hẹp của mình. Trong tiếng Việt xưa, chữ Trí Khôn được viết là: 智慧, có thể hiểu là trí tuệ. Chữ trí thì đã rõ, giờ bàn một chút về chữ Tuệ 慧. Theo đó, chữ Tuệ có hai bộ cơ bản: bộ thứ nhất là Tuế 彗 tức cái chổi quét nhà (Tuế tinh 彗星: sao chổi). Tiếp theo là bộ Tâm (心).

Người xưa thường nói: “Nếu tâm không tốt, còn nhiều bụi bặm dơ bẩn, không dùng cái chổi để quét dọn sạch sẽ không có Khôn.” Người miền Nam thường dùng chữ Huệ, và có khi dùng cả Tuệ và Huệ. Thí dụ: trí tuệ, Lục tổ Huệ Năng, phước huệ song tu, giới định tuệ,… Nay nói theo cách dân giã ấy là Trí khôn. Tuệ 慧 (bộ Tâm): sáng trí, hiểu biết tường tận. Đây là chữ thường thấy nhất trong kinh sách (trí tuệ, tuệ nhãn, tuệ giác, v.v.).

Nói về trí khôn hay trí tuệ người ta thường liên hệ đến sự hiểu biết, thông minh, thông thái dùng trong kinh sách, chữ Trí (智) và Minh (明) dựa theo bộ Nhật, nghĩa là đầu óc phải sáng chói như mặt trời. Còn chữ Tuệ lại dựa vào bộ Tâm. Phải chăng đây là một dụng ý uyên thâm của các cao nhân ngày xưa khi sáng tạo ra loại chữ tượng hình. Nếu tâm không tốt, còn nhiều bụi bặm dơ bẩn, không dùng cái chổi để quét dọn sạch sẽ, thì làm sao có tuệ, có khôn?

Người xưa nói: “Tĩnh năng sinh tuệ” (tĩnh lặng có thể sinh ra trí tuệ). Tĩnh lặng có nghĩa là trong lòng không còn những xao động, lòng trong như nước tĩnh tĩnh không động niệm. Làm thế nào để có thể giữ cho tâm trí như nước mà không có bất kỳ sự tạp niệm nào? Trước hết, đem tất cả những ích kỷ và ham muốn đã hình thành tẩy sạch nó đi, để đạt được tĩnh thực sự.

Khi đạt đến cái đích này thì “trí tuệ” được sinh ra, cũng tức là đã “khai tuệ”, “khai ngộ” rồi. Trí tuệ là khả năng nhận thức, học hỏi, hiểu biết và áp dụng kiến thức để giải quyết vấn đề, thích nghi với môi trường. Trí tuệ bao gồm tư duy logic, sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá thông tin. Người có trí tuệ thường có kiến thức sâu rộng, tư duy sắc bén và khả năng đưa ra quyết định đúng đắn. Cứ như quan niệm của người xưa thì các quan chức vì tham lam mà vướng lao lý không thể gọi là có tuệ hay có khôn./.

Tags:

Bàn thêm một chút về trí khôn (智慧)

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Hiến kế giúp nông dân bảo vệ sức khỏe đất trồng lúa, hướng đến sản xuất bền vững

Nghiên cứu trao đổi 30/10/2025 14:46

Để bảo vệ và cải tạo đất các địa phương cần tái cơ cấu ngành lúa gạo (giảm diện tích lúa độc canh; phát triển mô hình xen canh, đa canh; tăng cường lúa chất lượng cao); áp dụng khoa học công nghệ và nông nghiệp thông minh (nông nghiệp thông minh, chính xác; phát triển giống lúa thích ứng; thúc đẩy một triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp).

Hoàn thiện lộ trình cấm thuốc trừ sâu: Hướng tới nền nông nghiệp xanh, an toàn và bền vững

Nghiên cứu trao đổi 30/10/2025 07:12

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng lộ trình tiến tới ngừng nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh và sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có chứa hoạt chất carbosulfan và benfuracarb (thuộc nhóm thuốc trừ sâu) tại Việt Nam.

Giải pháp xanh cho nông nghiệp bền vững bằng chế phẩm sinh học HLC

Chế phẩm sinh học 29/10/2025 10:31

Nông nghiệp Việt Nam đang hướng tới mô hình sản xuất sạch, an toàn và bền vững, việc ứng dụng các chế phẩm sinh học ngày càng trở thành xu hướng tất yếu. Các chế phẩm này không chỉ giúp cải thiện năng suất, chất lượng nông sản mà còn giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Nguyên tắc về sự công bằng: Xây dựng một hệ thống bền vững và nhân văn trong sản xuất hữu cơ

Nghiên cứu trao đổi 27/10/2025 06:20

Nông nghiệp hữu cơ không chỉ là một phương thức canh tác mà còn là một hệ thống giá trị, trong đó sự công bằng đóng vai trò then chốt. Nguyên tắc về sự công bằng trong nông nghiệp hữu cơ vượt ra ngoài phạm vi kinh tế, bao gồm cả sự công bằng về xã hội, môi trường và đạo đức. Nó hướng đến việc xây dựng một hệ thống nông nghiệp bền vững, không chỉ mang lại lợi ích cho người sản xuất và người tiêu dùng mà còn đảm bảo quyền lợi và phúc lợi cho tất cả các bên liên quan, bao gồm cả môi trường và các thế hệ tương lai.

Nguyên tắc về sự cẩn trọng trong nông nghiệp hữu cơ: Tiên liệu và trách nhiệm với tương lai

Nghiên cứu trao đổi 25/10/2025 17:27

Nguyên tắc về sự cẩn trọng (Care), đôi khi còn được gọi là nguyên tắc phòng ngừa (Precautionary Principle), là một trong bốn nguyên tắc cốt lõi của nông nghiệp hữu cơ, bên cạnh các nguyên tắc về sức khỏe, sinh thái và công bằng.

Giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt - Bài cuối: Truyền thông dẫn dắt và lan tỏa tri thức phát triển nông nghiệp xanh

Đề án 885 24/10/2025 14:33

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng tác động mạnh mẽ đến sản xuất nông nghiệp, giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là hướng đi tất yếu để phát triển bền vững. Trong đó, truyền thông đóng vai trò then chốt trong việc lan tỏa tri thức, thay đổi nhận thức và thúc đẩy cộng đồng nông dân cùng doanh nghiệp chung tay xây dựng nền nông nghiệp xanh, thân thiện với môi trường.

Giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt - Bài 2: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Nghiên cứu trao đổi 23/10/2025 12:07

Trong hơn một thập kỷ qua, giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp - đặc biệt là lĩnh vực trồng trọt đã được cộng đồng quốc tế xác định là một trong những giải pháp trọng yếu để ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhiều cơ chế, cam kết và sáng kiến toàn cầu đã được thiết lập nhằm hỗ trợ các quốc gia phát triển và đang phát triển triển khai các giải pháp kỹ thuật, tài chính và giám sát trong sản xuất nông nghiệp giảm phát thải.

Nguyên tắc về sinh thái là nền tảng cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp hữu cơ

Nghiên cứu trao đổi 23/10/2025 08:55

Nông nghiệp hữu cơ không chỉ đơn thuần là việc tránh sử dụng hóa chất tổng hợp mà còn là một hệ thống canh tác dựa trên các nguyên tắc sinh thái. Nguyên tắc về sinh thái trong nông nghiệp hữu cơ nhấn mạnh sự tương tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa các sinh vật sống và môi trường của chúng. Nó hướng đến việc xây dựng một hệ thống nông nghiệp bền vững, hài hòa với tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học và các quá trình sinh thái tự nhiên.

Khai thác tài nguyên và phát triển năng lượng sạch - xanh

Nghiên cứu trao đổi 23/10/2025 08:51

Trong thế kỷ XXI, con người đứng trước những thách thức to lớn từ biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Mô hình phát triển “nâu” dựa vào khai thác tài nguyên không tái tạo, sử dụng năng lượng hóa thạch và tiêu thụ lãng phí đã bộc lộ giới hạn. Để đảm bảo tương lai bền vững, nhân loại đang hướng đến ba trụ cột quan trọng: khai thác tài nguyên và phát triển năng lượng sạch - xanh, quản lý và sử dụng nước hiệu quả, cùng với thúc đẩy kinh tế tuần hoàn dựa trên vật liệu tái sử dụng.

Đánh giá hiệu quả của các mô hình canh tác hữu cơ tích hợp trong cải thiện độ phì nhiêu đất và đa dạng sinh học tại các vùng đất bạc màu ở Đông Nam Bộ

Nghiên cứu trao đổi 22/10/2025 16:07

Các vùng đất bạc màu, nghèo dinh dưỡng tại Đông Nam Bộ, Việt Nam, đang đối mặt với nguy cơ thoái hóa nghiêm trọng do tác động của canh tác độc canh và việc lạm dụng phân bón hóa học. Để giải quyết vấn đề này, các mô hình canh tác hữu cơ tích hợp (Integrated Organic Farming Systems - IOFS) đang được coi là một giải pháp hiệu quả và bền vững. IOFS không chỉ tập trung vào việc loại bỏ hóa chất nông nghiệp mà còn tích hợp nhiều yếu tố như cây trồng, vật nuôi, thủy sản, và vi sinh vật để tạo ra một hệ sinh thái nông nghiệp khép kín, tự cung tự cấp. Bài viết này sẽ phân tích và đánh giá hiệu quả của các mô hình IOFS trong việc cải thiện độ phì nhiêu đất và tăng cường đa dạng sinh học, từ đó đưa ra một hướng đi mới cho nền nông nghiệp bền vững tại khu vực này.

Những nguyên tắc về sức khỏe trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Nghiên cứu trao đổi 22/10/2025 10:11

Năm 2005, hội nghị thường niên của IFOAM tổ chức tại Adelaide - Úc đã thống nhất một định nghĩa chung về Nông nghiệp hữu cơ và xây dựng 4 nguyên tắc gồm: sức khoẻ, sinh thái, công bằng và cẩn trọng định hướng cho sản xuất và xây dựng các tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.

Tiềm năng và thách thức trong phát triển nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam

Nghiên cứu trao đổi 21/10/2025 08:57

Nông nghiệp hữu cơ đang nổi lên như một xu hướng tất yếu và đầy hứa hẹn cho ngành nông nghiệp Việt Nam, mang theo kỳ vọng về một nền sản xuất bền vững, sản phẩm an toàn và giá trị gia tăng cao hơn. Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên đa dạng, lực lượng lao động nông nghiệp dồi dào và sự quan tâm ngày càng tăng từ thị trường nội địa cũng như quốc tế, tương lai phát triển nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam được đánh giá là rất sáng sủa, dù vẫn còn đó những thách thức cần vượt qua.

XEM THÊM

Bàn thêm về trí khôn (智慧)

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Hiến kế giúp nông dân bảo vệ sức khỏe đất trồng lúa, hướng đến sản xuất bền vững

Hoàn thiện lộ trình cấm thuốc trừ sâu: Hướng tới nền nông nghiệp xanh, an toàn và bền vững

Giải pháp xanh cho nông nghiệp bền vững bằng chế phẩm sinh học HLC

Nguyên tắc về sự công bằng: Xây dựng một hệ thống bền vững và nhân văn trong sản xuất hữu cơ

Nguyên tắc về sự cẩn trọng trong nông nghiệp hữu cơ: Tiên liệu và trách nhiệm với tương lai

Giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt - Bài cuối: Truyền thông dẫn dắt và lan tỏa tri thức phát triển nông nghiệp xanh

Giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt - Bài 2: Kinh nghiệm quốc tế và bài học cho Việt Nam

Nguyên tắc về sinh thái là nền tảng cho sự phát triển bền vững của nông nghiệp hữu cơ

Khai thác tài nguyên và phát triển năng lượng sạch - xanh

Đánh giá hiệu quả của các mô hình canh tác hữu cơ tích hợp trong cải thiện độ phì nhiêu đất và đa dạng sinh học tại các vùng đất bạc màu ở Đông Nam Bộ

Những nguyên tắc về sức khỏe trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ

Tiềm năng và thách thức trong phát triển nông nghiệp hữu cơ ở Việt Nam

Video

Thị trường nông sản 7/11/2025: Cà phê quay đầu tăng, lúa gạo giảm nhẹ

Tiêu chuẩn Việt Nam về Nông nghiệp hữu cơ là căn cứ pháp lý trong sản xuất, kinh doanh sản phẩm hữu cơ

Thị trường nông sản 6/11/2025: Cà phê và hồ tiêu cùng giảm nhẹ, lúa gạo ổn định

ĐỌC NHIỀU

Nghệ An: Trường THCS Mã Thành – 60 năm xây dựng và phát triển

Sức mạnh “Lòng dân” nơi tuyến đầu Tổ quốc - Kỳ 4: Thắm tình quân dân nơi biên cương sơn thuỷ hữu tình

Giữ học trò giữa mùa lở núi: Hành trình vượt mưa lũ của những người "gieo chữ"

Lâm Đồng: Tập huấn nghề trồng dâu, nuôi tằm công nghệ cao cho nông dân tại xã Đức An

Đắk Lắk: Ba người chết, hàng trăm ngôi nhà hư hại do bão số 13

TẠP CHÍ IN