Rượu ngô thành đồ uống nổi tiếng ở miền sơn cước với loại men gần gũi với thiên nhiên

Rượu ngô Na Hang được làm từ loại ngô bản địa, trồng trên các nương rẫy vùng núi đá vôi. Khí hậu mát mẻ, trong lành cùng nguồn nước suối tinh khiết từ các khe đá đã tạo nên những bắp ngô chắc hạt, thơm ngon đặc trưng. Tuy nhiên, yếu tố quan trọng nhất làm nên hương vị độc đáo của rượu ngô Na Hang chính là men lá. Đây là bí quyết gia truyền của người Dao, người Tày.

Men được làm từ hàng chục loại lá thuốc quý hiếm trên rừng, do chính người dân tự tay hái về. Tùy theo kinh nghiệm của mỗi gia đình, các loại lá men sẽ được kết hợp theo một tỉ lệ riêng, sau đó được giã nhỏ, trộn với bột gạo rồi ủ thành bánh men. Bánh men này mang theo hương vị của núi rừng, là linh hồn của nồi rượu.

Quá trình làm rượu ngô Na Hang rất tỉ mỉ và công phu, đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm của người thợ. Đầu tiên, ngô sau khi thu hoạch sẽ được xay nhỏ hoặc ngâm nước rồi cho vào chõ đồ xôi. Ngô được nấu thành cơm, đồ chín kỹ rồi đổ ra nia, để nguội. Đây là công đoạn rất quan trọng, bởi nếu ngô còn nóng mà rắc men vào thì rượu sẽ bị hỏng.

Khi cơm ngô đã nguội, người ta sẽ rắc bánh men đã được tán nhỏ lên, trộn thật đều rồi cho vào chum ủ. Chum ủ thường là chum sành, được bịt kín bằng lá chuối khô. Quá trình ủ kéo dài khoảng một tuần. Trong thời gian này, các vi sinh vật trong men lá sẽ chuyển hóa tinh bột ngô thành đường, sau đó là rượu. Mùi thơm của ngô và men lá bắt đầu lan tỏa khắp gian bếp, báo hiệu quá trình ủ đã thành công.

Sau khi ủ đủ ngày, cơm ngô sẽ được cho vào nồi cất rượu. Nồi cất rượu truyền thống của người Dao, người Tày thường được làm bằng đồng, có cấu trúc khá đặc biệt. Hơi rượu ngưng tụ trên nắp nồi, chảy xuống một máng nhỏ rồi dẫn ra ngoài. Nồi cất được đun bằng củi, lửa phải được giữ đều, không quá to cũng không quá nhỏ để đảm bảo rượu chảy ra từ từ, giữ được vị thơm ngon nhất. Đây là công đoạn đòi hỏi sự kiên nhẫn và kinh nghiệm nhất, bởi nó quyết định độ đậm đà, tinh túy của từng giọt rượu.

Giọt rượu ngô Na Hang thành phẩm trong vắt như nước suối, khi rót ra ly sẽ thấy có một lớp sóng sánh đặc trưng. Mặc dù nồng độ cồn cao, nhưng khi uống vào lại thấy êm dịu, không gây cảm giác gắt hay sốc. Nhấp một ngụm, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt thanh của ngô, vị cay nồng đặc trưng, và đặc biệt là hậu vị thơm dịu của men lá. Rượu uống vào không đau đầu, không khát nước, mà mang đến cảm giác thư thái, sảng khoái.

Rượu ngô Na Hang không chỉ là một thức uống. Nó gắn liền với đời sống của người dân tộc nơi đây, xuất hiện trong mọi lễ hội, trong các dịp đặc biệt như cưới hỏi, cúng bái, và cả trong những buổi gặp mặt thân mật. Người ta thường ngồi quây quần bên bếp lửa, cùng nhau thưởng thức những chén rượu ngô thơm nồng, kể cho nhau nghe những câu chuyện về cuộc sống, về núi rừng. Rượu là cầu nối, là sợi dây gắn kết tình làng nghĩa xóm, tình bằng hữu.

Ngày nay, khi du lịch Na Hang phát triển, rượu ngô đã trở thành một sản phẩm du lịch nổi tiếng. Du khách khi đến đây đều muốn mua một vài chai rượu ngô về làm quà cho gia đình, bạn bè. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, nhiều gia đình đã mở rộng sản xuất, nhưng vẫn giữ nguyên phương pháp truyền thống để đảm bảo chất lượng và hương vị đặc trưng. Tuy nhiên, cũng có không ít loại rượu ngô trôi nổi trên thị trường không đảm bảo chất lượng, do đó, để thưởng thức được rượu ngô Na Hang chuẩn vị, du khách nên tìm đến những địa chỉ uy tín, những cơ sở sản xuất lâu đời của người dân bản địa.

Rượu ngô Na Hang là một món quà đặc biệt của núi rừng Tuyên Quang. Nó không chỉ mang theo hương vị của ngô, của men lá, mà còn là hương vị của sự ấm áp, của tình người. Mỗi giọt rượu là một câu chuyện, một lời mời gọi đầy chân thành của người dân Na Hang.

Thưởng thức rượu ngô Na Hang là trải nghiệm văn hóa, là khám phá vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của vùng đất này. Nếu có dịp đến Na Hang, hãy dành thời gian ghé thăm một bản làng nhỏ, ngồi bên bếp lửa cùng những người dân hiếu khách, nhâm nhi chén rượu ngô thơm nồng và cảm nhận trọn vẹn hương vị của núi rừng. Chắc chắn đó sẽ là một trải nghiệm không thể nào quên./.