Mô trình diễn lúa lai Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308 trên quy mô 1,5 ha được triển khai tại 5 xã: Quảng Uyên, Nguyên Bình, Trà Lĩnh, Hòa An, Hà Quảng (Cao Bằng).

Nỗi trăn trở trên những cánh đồng cũ

Từ bao đời nay, cây lúa, cây ngô vẫn là nguồn sống chính của người dân xã Quảng Uyên. Nông nghiệp được xác định là trụ cột kinh tế, nhưng trụ cột ấy trong nhiều năm vẫn chưa thực sự vững chãi. Bà Hoàng Thị Hiếu, Chủ tịch UBND xã Quảng Uyên chia sẻ “Sau sáp nhập, xã có nhiều lợi thế hơn về đất đai, vị trí, nhưng cái khó lớn nhất vẫn là làm sao để nâng cao thu nhập cho người dân từ chính mảnh đất của họ. Nhiều giống lúa cũ bà con đang trồng đã bị thoái hóa, năng suất thấp, lại hay bị sâu bệnh, vất vả một nắng hai sương mà thu hoạch chẳng được bao nhiêu”.

Nỗi trăn trở của bà Hiếu cũng là nỗi lòng của hàng trăm hộ nông dân trong xã. Họ cần một sự thay đổi, một lời giải cho bài toán năng suất. Việc tìm ra những giống lúa mới, vừa cho năng suất cao, chất lượng tốt, lại vừa phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng khắc nghiệt của miền núi là một yêu cầu cấp thiết, không chỉ cho Quảng Uyên mà cho cả tỉnh Cao Bằng.

Và rồi:cơ hội đã đến. Vụ mùa năm 2025, một mô hình trình diễn giống lúa mới đã được triển khai. Đó là sự hợp tác giữa Chi cục Trồng trọt, chính quyền địa phương tỉnh Cao Bằng với Công ty cổ phần Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam (Vinaseed). Hai giống lúa mới được nhắc đến nhiều trong các cuộc họp thôn, xóm: lúa lai Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308.

Ông Phùng Đức Hào, đại diện Vinaseed, chia sẻ về mục tiêu của chương trình “Tập đoàn chúng tôi luôn mong muốn được đồng hành cùng bà con nông dân, đưa những sản phẩm chất lượng cao, phù hợp nhất với từng vùng đất. Với Cao Bằng, chúng tôi mang đến hai giống lúa lai ba dòng ưu tú, với hy vọng sẽ tạo ra một bước đột phá, giúp bà con nâng cao thu nhập và phát triển sản xuất bền vững”.

Một dự án thí điểm trên quy mô 1,5 ha được triển khai tại 5 xã: Quảng Uyên, Nguyên Bình, Trà Lĩnh, Hòa An, Hà Quảng, trong đó Quảng Uyên là một trong những điểm trọng tâm với 18 hộ dân ở xóm Tắc Kha được lựa chọn tham gia. Họ được hỗ trợ 100% chi phí giống và được trao cơ hội niềm tin.

Giống lúa Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308 đạt năng suất 77 – 80 tạ/ha, cao hơn 20% so với các giống lúa truyền thống.

“Làm dễ lắm, mà tốt nhất đấy!”

Trong số 18 hộ dân tham gia mô hình, gia đình bà Nông Thị Cầu là một trong những hộ phấn khởi nhất. Vuốt nhẹ bông lúa dài, chắc nịch, bà Cầu hồ hởi “Năm nay, gia đình tôi trồng hơn 800 m² lúa lai Phúc Ưu, so với những năm trước, đám ruộng này đạt năng suất cao nhất. Bông to, hạt chắc, mà làm dễ lắm”.

Cái “dễ” mà bà Cầu nói không phải là sự nhàn hạ, mà là sự hiệu quả đến từ việc áp dụng đúng khoa học kỹ thuật. Bà kể, trước khi gieo cấy, cả 18 hộ đều được các cán bộ của Vinaseed và Trạm dịch vụ nông nghiệp tập huấn kỹ thuật. Bà và những người nông dân khác đã thực hành theo nguyên tắc “4 đúng”: đúng thời điểm, đúng liều lượng, đúng chủng loại, đúng cách. “Mình cứ theo cán bộ hướng dẫn thôi”, bà Cầu kể. “Bón phân 3 đợt, bón lót, bón thúc rồi bón đón đòng. Cây lúa phát triển, đẻ nhánh khỏe, thân cứng cáp, không sợ gió mưa làm đổ ngã như giống cũ. Sâu bệnh cũng ít hơn hẳn, chỉ có một ít bệnh đạo ôn lá, khô vằn nhưng ở mức nhẹ, không cần phải phun thuốc nhiều”.

Chỉ sau khoảng 109 ngày, cả cánh đồng thí điểm đã cho thu hoạch, năng suất hai giống lúa Phúc Ưu 868, Thụy Hương 308 đạt từ 77 – 80 tạ/ha, cao hơn tới 20% so với các giống lúa truyền thống. Hạt gạo thu về trong, không bạc bụng, nấu lên cơm dẻo, mềm, vị đậm. “So với mọi năm, năm nay là tốt nhất đấy, hạt lúa chắc vàng đều”. Bà Cầu khẳng định, mắt ánh lên niềm phấn khởi của người nông dân sau một vụ mùa bội thu.

Giống lúa Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308 cho hạt gạo trong, không bạc bụng, nấu cơm dẻo, vị đậm.

Sức lan tỏa từ những bông lúa

Thành công của mô hình đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, thay đổi tư duy canh tác của người nông dân một vùng. Một buổi tổng kết mô hình đầu bờ được tổ chức. Ông Triệu Văn Khoái, Trưởng xóm Tắc Kha chỉ vào cây lúa Thụy Hương 308 phân tích “Giống lúa này có nhiều ưu điểm, chống chịu sâu bệnh tốt, nhất là bệnh bạc lá. Thời gian sinh trưởng chỉ 110 - 112 ngày là được thu. Bông dài, hạt chắc, năng suất cao. Cơm thơm dẻo, ai ăn cũng khen”. Theo ông Khoái, thành công của mô hình đã giúp người dân có thêm một giống lúa tốt để thay thế cho những giống cũ kém hiệu quả.

Chủ tịch UBND xã Quảng Uyên Hoàng Thị Hiếu cho biết: “Việc đưa vào trồng thử nghiệm thành công hai giống lúa này giúp nông dân tăng năng suất, là cơ sở để địa phương định hướng phát triển sản xuất lúa hàng hóa, nâng cao tiêu chí thu nhập, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững”.

Ông Phùng Đức Hào đại diện Vinaseed nhận định “Năng suất 77 – 80 tạ/ha là rất đáng mừng, nhưng vẫn thấp so với tiềm năng thực sự. Nguyên nhân do một số hộ dân chăm sóc vẫn chưa tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật. Nếu nông dân đầu tư chăm sóc đúng kỹ thuật, năng suất sẽ cao hơn”.

Không chỉ ở Quảng Uyên, từ những thửa ruộng trình diễn giống lúa Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308 tại các xã: Trà Lĩnh, Nguyên Bình, Hà Quảng, Hòa An hiện cũng đang chuẩn bị bước vào mùa thu hoạch, dự kiến năng suất đạt 77 – 80 tạ/ha. Người nông dân mong muốn các ngành chức năng và Công ty sớm tạo điều kiện đưa hai giống lúa này vào sản xuất đại trà.

Một chương mới mở ra cho nền nông nghiệp Cao Bằng. Những “hạt vàng” Phúc Ưu 868 và Thụy Hương 308 đã đem đến cho người nông dân một niềm tin mới với những vụ mùa bội thu.