Cán bộ Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng thường xuyên kiểm tra môi trường nước, theo dõi sự phát triển của cá tại các ao nuôi cá.

Phát triển sinh kế từ nuôi ghép cá trong ao

Hai ao cá lớn của ông Mông Văn Dận, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng xóm Nà Roác 1, xã Bạch Đằng lấp lánh ánh bạc dưới nắng sớm. Gặp chúng tôi, ông Dận, tuổi ngoài sáu mươi, vóc người dong dỏng, nhanh nhẹn và nụ cười hiền hậu, vừa rắc thức ăn chăn cá vừa kể chuyện làm kinh tế gia đình bằng việc đào ao, khai thác nguồn nước từ hồ Khuổi Lái để nuôi thả cá.

Ông kể, gia đình ông bắt đầu đào ao nuôi cá từ năm 2019. "Hồi đó có nguồn nước từ kênh mương hồ Khuổi Lái chảy qua, tiếc đất nên mình đào hai cái ao rộng gần 3.000 m² để thả cá. Nhưng lúc đó chỉ nuôi theo truyền thống, cứ mua cá giống về thả, rồi thức ăn chăn nuôi có gì cho cá ăn nấy, nên cá chậm lớn, hay bị bệnh, mỗi năm thu hoạch chẳng được bao nhiêu”. Ông Dận nhớ lại.

Chăn nuôi cá theo truyền thống không chỉ năng suất thấp, còn bị động phụ thuộc vào thời tiết. Nắng nóng kéo dài, nước ao cạn kiệt, cá thiếu oxy. Mưa lớn bất thường, nước nguồn đổ về cá sốc nước chết, hoặc trôi theo dòng nước đi hết. Từ năm 2023, sau khi được ngành chuyên môn của Cao Bằng tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi ghép cá trong ao, ông Dận đã mạnh dạn nuôi 4 loại cá: chép, rô phi, trắm cỏ, mè. "Nhờ áo dụng kỹ thuật mới, cá phát triển ổn định, không có dịch bệnh, mỗi năm gia đình tôi thu nhập trên 100 triệu đồng từ nuôi cá. Thấy mình làm có hiệu quả, nhiều hộ trong xóm tin tưởng đã học hỏi làm theo”. Ông Dận hồ hởi nói.

Đầu tháng 3 năm 2025, Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng triển khai mô hình nuôi ghép cá trong ao theo hướng an toàn. Gia đình ông Dận là một trong những hộ được chọn tham gia. Tham gia mô hình, gia đình ông được Trung tâm hỗ trợ 70% chi phí con giống và thức ăn công nghiệp, được tập huấn chuyển giao kỹ thuật nuôi cá ghép. "Giờ tôi đã nắm vững kỹ thuật nuôi cá, trước khi thả lứa cá mới, ao phải phơi khô, khử trùng bằng vôi để diệt mầm bệnh. Con giống phải chọn nơi ương, bán giống uy tín, con giống phải khỏe mạnh, không dị tật. Thả cá đúng mật độ 3 con/m², cho cá ăn đúng giờ, đúng lượng, kết hợp thức ăn công nghiệp và thức ăn tự nhiên như cỏ, bèo tấm để giảm chi phí. Quan trọng nhất là phải phòng bệnh và theo dõi môi trường nước thường xuyên”. Ông Dận cho hay.

Chỉ vào bờ ao được gia cố và lưới chắn giăng chắc chắn, ông Dận giải thích, mùa mưa bão, thời tiết thất thường, phải theo dõi dự báo có mưa lớn là tôi đi kiểm tra bờ ao, hạ bớt mực nước xuống để tránh cá bị tràn ra ngoài. Sau mỗi trận mưa, nước ao thường đục, cá dễ bị bệnh, phải dùng chế phẩm sinh học để xử lý cho nước trong, tăng oxy cho cá.

Do tuân thủ đúng kỹ thuật trong quá trình chăn nuôi cá và sự đầu tư ao chăn nuôi bài bản, đàn cá trên 3.000 con mới chăn thả được hơn 4 tháng của gia đình ông Dận sinh trưởng nhanh, khỏe mạnh, trọng lượng đã đạt 0,5 – 0,8 kg/con.

Cùng xóm Nà Roác 1, 3 ao cá có tổng diện tích mặt nước hơn 3.000 m² của gia đình bà Hoàng Thị Thu cũng đang vào vụ. Bà Thu nhớ lại năm trước mưa lớn kéo dài đã gây thiệt hại nặng nề cho gia đình. Bà kể "Năm trước, mưa lớn kéo dài mấy ngày liền, nước từ đầu nguồn đổ về làm bờ ao bị vỡ, gia đình tôi không kịp gia cố, nên 80% đàn cá đã bị cuốn đi, số còn lại bị gây bệnh, mất trắng cả một năm trời vất vả”.

Từ khi tham gia mô hình nuôi cá do Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng hỗ trợ, bà Thu được cán bộ Trung tâm tập huấn kiến thức, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi ghép cá trong ao, bà Thu đã áp dụng vào sản xuất đã đem lại hiệu quả kinh tế cho gia đình. "Rút kinh nghiệm từ năm trước, gia đình đã đầu tư sửa sang, gia cố bờ ao chắc chắn và hệ thống cống thoát tràn cũng được làm lại cẩn thận. Cùng với đó, gia đình thường xuyên thăm ao để kịp xử lý khi thời tiết diễn biến bất thường cũng như phát hiện những bất thường trên đàn cá”. Bà Thu chia sẻ.

Nhờ sự chủ động và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật, đàn cá trong 3 ao của gia đình bà Thu phát triển tốt. Mỗi năm, gia đình bà xuất bán khoảng 3 tấn cá thương phẩm, mang lại nguồn thu nhập ổn định, giúp cuộc sống ngày một khấm khá hơn.

Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng triển khai mô hình nuôi ghép cá trong ao trên tổng diện tích 3.000 m2 mặt nước, với 4 hộ xóm Nà Roác 1, xã Bạch Đằng tham gia.

Cán bộ khuyến nông đồng hành với người chăn nuôi

Bà Hoàng Thị Hiếu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng cho biết, Cao Bằng hiện có gần 350 ha mặt nước nuôi thủy sản. Đây là một lợi thế tự nhiên rất lớn cần được khai thác hiệu quả. Trung tâm xác định việc chuyển đổi từ nuôi quảng canh sang nuôi thâm canh, bán thâm canh theo hướng an toàn, bền vững là một nhiệm vụ trọng tâm. Mô hình nuôi ghép cá tại xã Bạch Đằng là bước đi cụ thể hóa nhiệm vụ này.

"Thay vì nuôi một loại cá như trước đây, mô hình nuôi ghép các loại cá chép, trắm, rô phi, mè…, sẽ tận dụng tối đa các tầng nước và nguồn thức ăn trong ao, từ đó nâng cao năng suất trên cùng một diện tích”. Bà Hiếu cho biết.

Mô hình được triển khai tại xóm Nà Roác với quy mô 3.000 m², có 4 hộ tham gia, hơn 9.000 con cá giống chất lượng cao đã được cấp phát. Triển khai mô hình, Trung tâm thường xuyên cử cán bộ trực tiếp hỗ trợ kỹ thuật, đồng hành cùng người dân trong quá trình chăn nuôi.

Kỹ sư Hoàng Thị Quỳnh trực tiếp phụ trách mô hình tại xã Bạch Đằng, thường xuyên kiểm tra môi trường nước, theo dõi sự phát triển của cá tại các ao và kịp khuyến cáo cho các hộ nuôi. Theo bà Quỳnh, trong nuôi trồng thủy sản, yếu tố quan trọng nhất là phòng bệnh hơn chữa bệnh. Kỹ thuật chăn nuôi phải được tuân thủ nghiêm ngặt. Môi trường ao nuôi phải được vệ sinh sạch sẽ, bờ ao được gia cố chắc chắn. Thường xuyên theo dõi các yếu tố môi trường, định kỳ xử lý nước bằng vôi hoặc các chế phẩm sinh học để hạn chế mầm bệnh”.

Bà Quỳnh khuyến cáo “Trong mùa mưa lũ kéo dài từ tháng 4 đến tháng 7, rất dễ xảy ra hiện tượng cá thiếu oxy, nổi đầu hàng loạt. Khi phát hiện, người nuôi phải có biện pháp xử lý ngay như: thêm nước mới, dùng máy bơm tạo dòng chảy, tăng cường oxy hòa tan. Sau mưa, phải xử lý nước, tránh cá bị sốc và nhiễm bệnh”.

Mô hình nuôi cá ghép trong ao được Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng triển khai ở xã Bạch Đằng đã đem lại hiệu quả, góp phần quan trọng thay đổi tư duy từ sản xuất truyền thống kém hiệu quả sang sản xuất tiên tiến năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu, có sự liên kết của ngành chuyên môn. Triển khai mô hình đã giúp người nuôi khai thác được tiềm năng sẵn có của địa phương để phát triển kinh tế, tăng thu nhập, ổn định cuộc sống, có cơ hội làm giàu bền vững.