Hình ảnh công trình xây dựng không đúng mẫu nhà rông truyền thống

Chư Đăng Ya được tạp chí Anh bình chọn là một trong 10 miệng núi lửa đẹp nhất thế giới, từ lâu đã trở thành biểu tượng du lịch của Gia Lai. Với lợi thế về cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, văn hóa bản địa đặc sắc, nơi đây được quy hoạch là một phần của Khu du lịch quốc gia theo Quyết định 201/QĐ-TTg ngày 22/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, việc phát triển du lịch phải đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn văn hóa và sinh thái tự nhiên, tránh tình trạng “du lịch hóa” quá mức gây tổn hại đến bản sắc địa phương.

Tuy nhiên, qua buổi kiểm tra thực tế ngày 18/7/2025 do bà Nguyễn Thị Thanh Lịch – Phó Chủ tịch UBND tỉnh –chủ trì, cùng sự tham gia của các sở ngành, đã phát hiện nhiều vấn đề đáng lo ngại trong quá trình xây dựng nhà rông tại làng Ia Gri. Theo kết luận sơ bộ, công trình này có nguy cơ phá vỡ kiến trúc nguyên bản của nhà rông truyền thống dân tộc J’rai khi sử dụng vật liệu bê tông, thiết kế không đúng mẫu nhà rông truyền thống, và bố trí các hạng mục không phù hợp với văn hóa địa phương.

Điều này không chỉ gây phản cảm trong dư luận, mà còn đi ngược lại tinh thần của chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, trong đó nhấn mạnh việc “bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch”.

Nhà rông là biểu tượng không gian sinh hoạt cộng đồng, từ lâu đã gắn bó với đời sống tinh thần, tín ngưỡng và phong tục của người J’rai. Việc bê tông hóa hay hiện đại hóa một cách máy móc không những làm mai một giá trị văn hóa nguyên bản, mà còn khiến các thế hệ tương lai khó có thể cảm nhận được nét đặc trưng truyền thống của dân tộc mình.

Trước thực trạng này, UBND tỉnh Gia Lai đã yêu cầu các đơn vị liên quan như Sở Dân tộc và Tôn giáo, Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, và Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh nhanh chóng rà soát lại toàn bộ quá trình xây dựng nhà rông tại làng Ia Gri. Đặc biệt, cần kiểm tra việc sử dụng nguồn vốn ngân sách từ chương trình mục tiêu quốc gia và bảo đảm tính minh bạch, đúng quy định pháp luật trong tất cả các khâu thực hiện dự án.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn kiến trúc nguyên bản, sử dụng vật liệu truyền thống trong xây dựng, đồng thời lấy ý kiến đầy đủ từ cộng đồng địa phương, những người gìn giữ và thụ hưởng văn hóa trước khi triển khai bất kỳ công trình nào liên quan đến di sản văn hóa.

Văn hóa chỉ có thể phát huy được giá trị khi nó được đặt đúng trong bối cảnh của mình, được tôn trọng và bảo vệ bởi chính những người thực hiện các chính sách. Trong bối cảnh phát triển du lịch bền vững, việc khôi phục nhà rông không đơn thuần là dựng lại một mái nhà, mà còn là sự hồi sinh của tinh thần cộng đồng, của bản sắc J’rai, điều không thể thay thế bằng bê tông hay kiến trúc hiện đại.

Gia Lai đang đứng trước cơ hội lớn để khẳng định thương hiệu du lịch gắn với văn hóa bản địa. Nhưng để làm được điều đó, sự thận trọng, trách nhiệm và cái tâm đối với văn hóa dân tộc cần được đặt lên hàng đầu trong mọi hoạt động đầu tư và phát triển./.