![]() |
Địa Trung Hải bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi rác thải nhựa. (Ảnh: NOAA) |
Sự xâm nhập của vi nhựa xuống đáy biển là một quá trình phức tạp, bắt nguồn từ lượng rác thải nhựa khổng lồ đổ ra đại dương mỗi năm. Dưới tác động của sóng biển, ánh nắng mặt trời và sự bào mòn cơ học, những vật phẩm nhựa lớn dần vỡ vụn thành những hạt vi nhựa nhỏ bé. Chúng có thể lơ lửng trong cột nước, trôi dạt theo dòng hải lưu và cuối cùng lắng đọng xuống đáy biển do trọng lực hoặc bị các sinh vật phù du ăn phải rồi thải ra. Bên cạnh đó, một lượng lớn vi nhựa còn có nguồn gốc trực tiếp từ các sản phẩm công nghiệp như hạt vi nhựa trong mỹ phẩm, sợi tổng hợp từ quần áo thải ra trong quá trình giặt, hoặc các hạt nhựa công nghiệp bị thất thoát trong quá trình sản xuất và vận chuyển.
Sự tích tụ của vi nhựa ở đáy biển tạo ra một môi trường ô nhiễm độc hại. Các hạt vi nhựa có bề mặt xốp, dễ dàng hấp thụ các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POPs) và kim loại nặng có trong nước biển. Khi các sinh vật đáy biển như giun, động vật thân mềm, và các loài ăn lọc vô tình nuốt phải những hạt vi nhựa này, chúng không chỉ bị tắc nghẽn hệ tiêu hóa, gây tổn thương nội tạng và giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, mà còn tích lũy các chất độc hại trong cơ thể.
Hiểm họa không dừng lại ở đó. Chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái biển bị đe dọa nghiêm trọng. Những sinh vật nhỏ bé nhiễm độc vi nhựa trở thành con mồi cho các loài lớn hơn, và cứ thế, các chất độc hại được khuếch đại dần lên qua từng bậc dinh dưỡng. Đến cuối cùng, con người, với vai trò là mắt xích cao nhất trong chuỗi thức ăn, cũng không thể tránh khỏi nguy cơ phơi nhiễm. Việc tiêu thụ các loại hải sản bị nhiễm vi nhựa có thể dẫn đến những tác động tiêu cực đến sức khỏe, từ các vấn đề tiêu hóa, tổn thương tế bào, đến nguy cơ gây ra các bệnh mãn tính và ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết.
![]() |
Các nhà khoa học đã tìm thấy 1,9m mảnh và sợi hạt vi nhựa trong một lớp mỏng gần đáy biển chỉ rộng 1 m2. Ảnh: Courtesy of University of Manchester |
Không chỉ gây hại cho sinh vật biển và sức khỏe con người, vi nhựa còn tác động tiêu cực đến môi trường đáy biển. Sự tích tụ dày đặc của chúng có thể làm thay đổi cấu trúc trầm tích, ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và oxy giữa nước biển và đáy biển. Điều này có thể dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học, làm mất đi môi trường sống của nhiều loài sinh vật, và gây ra những hệ lụy khó lường cho toàn bộ hệ sinh thái đại dương.
Nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề, cộng đồng quốc tế và các quốc gia đang ngày càng có nhiều hành động thiết thực để giảm thiểu ô nhiễm nhựa nói chung và vi nhựa nói riêng. Các biện pháp như hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, tăng cường tái chế và tái sử dụng nhựa, phát triển các vật liệu thay thế thân thiện với môi trường, và nâng cao ý thức cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa đang được triển khai rộng rãi.
![]() |
Các hạt vi nhựa dưới đáy biển. Ảnh: Gizmodo |
Tuy nhiên, để giải quyết triệt để vấn nạn vi nhựa dưới đáy biển, cần có một sự nỗ lực phối hợp toàn cầu và những giải pháp mang tính hệ thống. Nghiên cứu sâu rộng về nguồn gốc, sự di chuyển và tác động của vi nhựa ở môi trường biển sâu là vô cùng cần thiết để đưa ra các biện pháp ứng phó hiệu quả. Đồng thời, việc phát triển các công nghệ tiên tiến để thu gom và xử lý vi nhựa đã tích tụ dưới đáy biển cũng là một thách thức lớn đòi hỏi sự đầu tư và sáng tạo không ngừng.
Trong khi môi trường biển đang phải đối mặt với nhiều áp lực khác như biến đổi khí hậu và khai thác quá mức, sự gia tăng ô nhiễm vi nhựa ở đáy biển càng làm trầm trọng thêm tình hình. Bảo vệ đại dương không chỉ là bảo vệ một nguồn tài nguyên quý giá mà còn là bảo vệ tương lai của chính chúng ta.
Hành động ngay hôm nay, từ những thay đổi nhỏ nhất trong thói quen hàng ngày, đến những chính sách quyết liệt của các quốc gia, đều góp phần ngăn chặn dòng chảy của vi nhựa xuống đáy biển, giữ gìn sự sống và sự cân bằng cho hành tinh xanh của chúng ta. Hãy cùng nhau hành động để trả lại sự trong lành cho đại dương, để những rặng san hô tiếp tục khoe sắc và những sinh vật biển được tự do tung tăng trong một môi trường không còn bị ám ảnh bởi "sa mạc nhựa" vô hình.