Bãi bồi trồi lên giữa khúc quanh phần lớn thuộc địa phận xã Mê Linh. Bãi bồi này có chu vi 4,3km vào mùa đông, độ cao không quá 1m so với mặt nước sông Hồng. (Ảnh, thông tin báo Dân trí đăng tháng 3/2024)

Hà Nội mở cửa cho nông nghiệp sinh thái, du lịch trải nghiệm,...

Ngày 9/7/2025, HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI đã thông qua Nghị quyết 21/2025/NQ-HĐND quy định hình thức sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi ở các tuyến sông có đê trên địa bàn thành phố theo quy định tại Điểm a, Khoản 3, Điều 32, Luật Thủ đô, hướng đến phát triển nông nghiệp, nông nghiệp sinh thái và kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm, đồng thời, bảo đảm an toàn đê điều, phòng, chống thiên tai và bảo vệ môi trường.

Theo Nghị quyết, việc sử dụng, khai thác đất bãi sông, bãi nổi ở các tuyến sông có đê để sản xuất nông nghiệp, nông nghiệp sinh thái hoặc nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm phải đảm bảo nhiều điều kiện nghiêm ngặt.

Trước hết, đây phải là đất đang sử dụng hợp pháp hoặc được phép sử dụng theo quy định của Luật đất đai. Việc sử dụng phải phù hợp với quy hoạch phòng, chống lũ; quy hoạch Thủ đô; tuân thủ quy định về bảo vệ đê điều, thủy lợi, môi trường.

Đất bãi sông được khai thác đa mục đích nhưng không ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và cảnh quan tự nhiên. Mọi công trình xây dựng chỉ được tồn tại có thời hạn, phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp, tuyệt đối không được dùng để ở hoặc chứa hoá chất độc hại. Người sử dụng đất phải có phương án chủ động bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ và chịu trách nhiệm hạn chế thiệt hại do thiên tai.

Đến cuối tháng 11/2025 theo ghi nhận của phóng viên bãi nổi trên chỉ diện tích khoảng hơn 1.000 m2.

Theo Nghị quyết được thông qua, đối với hình thức sử dụng quỹ đất là sản xuất nông nghiệp và nông nghiệp sinh thái, thành phố quy định ưu tiên trồng các loại cây có khả năng chịu úng, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu. Cho phép sử dụng một phần diện tích để xây dựng công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp (lán, trại, kho chứa nông cụ, sơ chế nông sản) với diện tích tối đa từ 10-20m² tùy quy mô đất (từ 1.000m² trở lên). Công trình phải là kết cấu bán kiên cố, cao tối đa 4m, không có tầng hầm, sử dụng vật liệu nhẹ, dễ tháo dỡ. Được phép lắp dựng nhà màng, nhà lưới bằng vật liệu thân thiện với môi trường, không san lấp hay tôn cao bãi sông.

Đối với hình thức nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm, thành phố quy định áp dụng cho khu đất từ 10.000m² trở lên, với phương án sử dụng đất đa mục đích được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đối với loại hình này, thành phố cho phép xây dựng công trình phục vụ (khu xử lý môi trường, trưng bày sản phẩm, đón tiếp, vui chơi giải trí) có diện tích tối đa 5% phần đất phù hợp, nằm ngoài hành lang thoát lũ hoặc khu vực được nghiên cứu xây dựng. Công trình phải là kết cấu bán kiên cố, cao tối đa 6m, không có tầng hầm, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường, bảo đảm không ảnh hưởng dòng chảy và thoát lũ.

Bên cạnh bãi bồi luôn xuất hiện tàu khai thác các công suất lớn.

Nghị quyết này mở ra cơ hội khai thác hiệu quả quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hiện đại, sinh thái và phát triển du lịch bền vững, đồng thời, bảo đảm an toàn đê điều và bảo vệ môi trường. Đây là bước tiến quan trọng trong việc thực hiện Luật Thủ đô, đưa Hà Nội phát triển theo hướng bền vững và hiện đại.

…đến việc các bãi bồi, bãi nổi đang dần biến mất

Cũng theo nghị quyết nói trên thì, UBND TP Hà Nội là cơ quan quyết định việc cho phép sử dụng, khai thác quỹ đất nông nghiệp bãi sông để sản xuất nông nghiệp kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm. UBND cấp xã chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát, chấp thuận hoặc gia hạn phương án sử dụng đất, bao gồm việc cấp phép xây dựng công trình trên đất. Ngay sau khi nghị quyết trên được HĐND thành phố Hà Nội phê duyệt đã nhận được sự đồng thuận của rất nhiều cá nhân, doanh nghiệp có ý định phát triển nông nghiệp trải nghiệm, nông nghiệp công nghệ cao trong đó có nông nghiệp hữu cơ trên địa bàn thành phố.

Hoạt động khai thác diễn ra rầm rộ liên tục không kể thời gian.

Thế nhưng trên thực tế, việc quản lý các bãi bồi, bãi nổi trên sông Hồng đang diễn ra hết sức khó khăn. Những ngày giữa tháng 11/2025 có mặt tại khu vực bãi bồi thuộc xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng cũ nay là xã Ô Diên, TP Hà Nội. Đây vốn là vùng trồng phật thủ có diện tích hàng trăm hecta đem lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng cho các hộ trồng phật thủ. Thế nhưng trái với hình ảnh cánh đồng trồng phật thủ xanh mướt là khung cảnh tiêu điều, chỉ còn số ít hộ dân đang cố bám trụ cùng vườn phật thủ của gia đình. Tiếp xúc với phóng viên, một người dân cho biết, mấy năm trước đây là vùng phật thủ thật, nhưng từ năm ngoái do ảnh hưởng của việc khai thác cát nên diện tích trồng phật thủ từng bước bị thu hẹp. “Chỉ trong hơn hai mươi ngày cuối năm ngoái, mấy tàu cát đã đánh bay hàng chục hecta bãi bồi mấy vườn phật thủ của các hộ dân ở đây cũng theo vòi hút chìm xuống sông. Không giữ được họ đành bất lực bỏ vườn để phật thủ trôi theo dòng nước sông Hồng”, vừa nói người đàn ông này vừa chỉ tay về phía khu vực sạt lở.

Đập vào mắt chúng tôi là khu vực sạt lở dựng đứng kéo dài khoảng 300m. Phía dưới khu vực sạt lở, hàng loạt cây phật thủ đã cho thu hoạch nằm la liệt chờ nước sông cuốn đi. Theo quan sát của phóng viên thì điểm sạt lở chưa có dấu hiệu dừng lại.

Bãi bồi sông Hồng phía xã Ô Diên xuất hiện đoạt sạt lở kéo dài hơn 300 mét, ăn sâu vào bãi bồi hàng chục mét xuất phát từ hoạt động khai thác cát.

Cũng theo thông tin người dân thì trong thời gian gần đây, xuất hiện 2 - 3 tàu khai thác cát tại đây trong khung giờ từ khoảng 12h đêm đến 4,5 giờ sáng. Lợi dụng đêm tối, các đối tượng đưa tàu vào chân bãi bồi khai thác cát, sau khi hút đầy bụng tàu hàng, các đối tượng tiến hành di chuyển ra giữa dòng sông Hồng rồi di chuyển về các bãi tập kết cát. “Không chỉ khai thác cát ở phía Hồng Hà, họ còn đang cật lực khai thác cát trên bãi nổi giữa sông Hồng phía bên Văn Khê (nay là xã Mê Linh)”.

Từ thông tin người dân cung cấp, có mặt tại cánh đồng trồng rau sạch đạt tiêu chuẩn Viep Gap, trồng hoa của người dân trên khu vực bãi bồi thuộc địa phận xã Mê Linh. Đập vào mắt chung tôi là cánh đồng xanh mướt kéo dài đến tận chân trời, hàng trăm người nông dân đang hang say sản xuất kịp cung cấp hàng cho phiên chợ sớm mai. Phía xa là dòng sông Hồng đang hiền hòa chảy.

Theo phần mềm google map (chụp màn hình 1/12) thể hiện phần lớn diện tích bãi bồi nằm trên địa bàn xã Mê Linh. Tuy nhiên trên thực tế bãi bồi này gần như biến mất khỏi dòng sông Hồng.

Khi được hỏi về bãi nổi sông Hồng, một người dân xin được giấu tên cho biết trước đây bãi bồi này kéo dài cả cây rưỡi (1,5 km) từ ngang mấy cái lò gạch đến mãi dưới đoạn resort Sông Hồng, rộng hàng trăm hecta nhưng giờ chỉ còn một dúm. Khi được hỏi nguyên nhân khiến bãi nổi giữa sông Hồng ở đây đang biến mất, người dân không ngần ngại khẳng định do ảnh hưởng của hoạt động khai thác cát trái phép.

Theo tiết lộ của một người dân, lúc cao điểm có 4,5 tàu thi nhau cắm vào khu vực bãi nối khai thác cát suốt ngày đêm. Nếu không có động, buổi chiều có tàu khai thác cát thì ban đêm các tàu sẽ tiến hành khai thác cát, chỉ 30 – 45 phút là bụng một tàu hàng loại 800 m3 được các tàu bơm công suất lớn lấp đầy. Các tàu la liệt xếp hàng xung quanh đến lượt chờ ăn hàng kín một khúc sông. Cũng theo người đàn ông thì hiện giờ do diện tích bãi nổi còn tí nên chỉ còn một tàu đang tiến hành khai thác cát”.

Từ tháng 5/2023 khu vực bãi nổi này đã xuất hiện hàng loạt tàu khai thác các công suất lớn hoạt động từ sáng sớm đến chiều muộn, bất chấp các quy định của pháp luật.

Theo ghi nhận của phóng viên vào chiều ngày 25/11 khu vực bãi nổi sông Hồng thuộc địa phận xã Mê Linh, TP Hà Nội còn diện tích khoảng hơn 1.000 m2. Bên cạnh bãi nổi xuất hiện một tàu khai thác các công suất lớn đang tiến hành khai thác cát. Dù đồng hồ đã điểm 17h30 những hoạt động khai thác cát vẫn diễn ra tấp nập.

Tại khu vực bãi nổi, ngoài tàu hút tự hành công suất lớn gồm 6 vòi bơm thì còn có hai tàu hàng loại 800 m3 đang cập mạn chờ ăn hàng. Từng dòng cát được tàu hút bơm thẳng vào khoang chứa hàng của tàu hàng, chỉ trong vòng chưa đầy 45 phút hai khoang chứa đã đầy ắp cát. Tàu này chưa kịp dời đi thì tàu hàng khác đã nổ máy di chuyển áp sát tàu hút chờ lấy hàng.

Từ khu vực rộng hàng trăm hecta đất bãi bồi đến nay chỉ còn vỏn vẹn khoảng 1.000 m2 và đứng trước nguy cơ biến mất hoàn toàn trong thời gian tới.

Liên quan đến sự việc trên, trao đổi nhanh với phóng viên Tạp chí Điện tử Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam ông Trần Thanh Hoài - Chủ tịch UBND xã Mê Linh, thành phố Hà Nội cho biết trên địa bàn xã Mê Linh hiện không có bất cứ mỏ cát nào, vì vậy việc các đối tượng khai thác cát (nếu có) trên địa bàn là trái phép. Liên quan đến sự việc trên, đích thân ông Hoài cùng đã tiến hành kiểm tra, xác minh hoạt động khai thác cát tại khu vực bãi nổi sông Hồng trên địa bàn xã bằng flycam.

Trước tình trạng các bãi bồi, bãi nổi sông Hồng trong đó có bãi nổi thuộc địa bàn xã Mê Linh đang biến mất từng ngày kính đề nghị các cơ quan chức năng thành phố Hà Nội khẩn trương vào cuộc làm rõ ai đang khai thác cát tại khu vực bãi nổi nói trên, nguyên nhân khiến bãi nổi biến mất, làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tập thể liên quan.