Giám đốc Công ty TNHH Vạn Phúc Xanh 559 Bế Thị Ánh Tuyết kiểm tra sự phát triển của cây giang.

Khởi nghiệp từ cây trồng “hái lá ra tiền”

Đưa tôi đi thăm những vườn đồi trồng giang lấy lá được phủ kín màu xanh mướt mát, Giám đốc Công ty TNHH Vạn Phúc Xanh 559 Bế Thị Ánh Tuyết mang vẻ đẹp điển hình của người phụ nữ miền núi, dịu dàng mà tinh tế, mộc mạc nhưng đằm thắm, ánh nhìn sâu lắng và nụ cười hiền hoà, thân thiện trên gương mặt khả ái, đôn hậu. Với dáng vẻ điềm tĩnh, phong thái giản dị, bằng giọng nói nhỏ nhẹ, khiêm nhường nhưng mạch lạc toát lên sự chân thành, tự tin, chị Tuyết đã chia sẽ câu chuyện khởi nghiệp của mình.

Trước những năm chưa có dịch Covid-19, vợ chồng chị Tuyết mưu sinh bằng nghề dịch vụ thương mại xuất khẩu ở cửa khẩu. Lúc đó, công việc tuy vất vả nhưng có thu nhập đều đặn và ổn định. Thế rồi, đầu năm 2020 dịch Covid-19 ập tới, hoạt động kinh tế cửa khẩu bị ảnh hưởng nặng nề, buôn bán gần như tê liệt, công việc làm ăn cũng vì thế bị đình trệ, bao nhiêu dự định, kế hoạch của hai vợ chồng chị bị đảo lộn,

Khi dịch bệnh tạm lắng, đang loay hoay tìm tòi chuyển hướng làm ăn trong lúc khó khăn, thì chồng chị, anh Đỗ Anh Tuấn nảy ý tưởng đi thu mua lá cây giang, đem về sơ chế, sấy khô để bán lại cho các thương lái. “Khi nghe chồng tôi nói chuyện mua bán lá giang, tôi cũng hoang mang, gợn nỗi lo thất bại. Thầm nghĩ, buôn cái gì không buôn lại đi thu mua mấy cái lá cây mọc trên rừng về bán thì ai mua”. Rồi chị Tuyết tiếp lời “Lúc bàn chuyện, nghe chồng tôi phân tích thấu đáo về lợi ích, giá trị kinh tế cũng như giá trị thương mại của lá giang mang lại và dự kiến cả những khó khăn, thuận lợi cùng những cơ hội, rủi ro có thể gặp phải khi bắt tay vào làm lá giang, tôi đã đồng lòng ủng hộ, quyết tâm thực hiện ý định của chồng mình”.

Đầu năm 2023, vợ chồng chị Tuyết gom hết vốn để vào Mường Xén (Nghệ An) thu mua lá cây giang mọc tự nhiên trong rừng, đem về sơ chế, sấy khô bán lại cho các đầu mối và cơ sở sản xuất lá giang xuất khẩu. Sau hơn một năm bắt tay vào làm, vượt qua đủ mọi khó khăn, từ việc đi lại, lăn lộn nơi rừng núi, đến việc vận chuyển hàng hoá, tìm đầu mối tiêu thụ…, công việc cũng đã cho hiệu quả.

Công việc mưu sinh xa nhà vất vả, cuộc sống của gia đình không được ổn định. Vợ chồng chị Tuyết nhận thấy, cây giang có tiềm năng lớn, có thể trồng phát triển vùng nguyên liệu quy mô để thu hoạch lá phục vụ sản xuất tạo sản phẩm nông nghiệp hàng hoá cho thị trường xuất khẩu. Trong khi ở Cao Bằng quê mình đất đồi bỏ hoang còn nhiều, nhiều cây trồng truyền thống trên nương rẫy bạc màu như ngô, sắn… lại kém hiệu quả. Cây giang là cây trồng dễ sống, không đòi hỏi nhiều công chăm sóc, rất phù hợp với đồi núi, đất đai, khí hậu quê mình. Ở nhiều địa phương, người ta đã trồng thành vùng nguyên liệu cho giá trị cao, sao mình không làm như họ… “Sau nhiều ngày tính toán kỹ lưỡng, vợ chồng tôi quyết định trở về quê tính chuyện trồng cây giang lấy lá, xây dựng vùng nguyên liệu với mong muốn lập nghiệp lâu dài và tạo việc làm cho người dân địa phương”. Chị Tuyết bồi hồi nhớ lại.

Để vùng trồng cây giang lấy lá phát triển bền vững theo hướng sản xuất quy mô hàng hoá, giúp người trồng có đầu ra ổn định, đầu năm 2024, vợ chồng chị Tuyết quyết định thành lập Công ty TNHH Vạn Phúc Xanh 559, do chị Tuyết làm Giám đốc. Ngay từ đầu, Công ty xác định hoạt động theo hướng tham gia liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Từ cấp giống cây giang không thu tiền, hỗ trợ đào tạo, tập huấn kiến thức kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch lá đến thu mua, sơ chế, bao tiêu sản phẩm cho người trồng được Công ty xây dựng kế hoạch bài bản.

“Những nỗ lực của Công ty lại được chính quyền địa phương quan tâm, tạo điều kiện và đồng hành, định hướng quy hoạch vùng trồng, hỗ trợ kết nối các hộ dân tham gia phát triển mô hình, nên chỉ hơn một năm triển khai đến nay vùng trồng cây giang lấy lá của Công ty đã được mở rộng ra một số xã của tỉnh Cao Bằng. Nhiều hộ tham gia trồng đã bắt đầu có thêm thu nhập, đất đai đồi núi hoang hóa, bạc màu được khai thác hiệu quả, mô hình đang dần khẳng định được tính bền vững trong phát triển kinh tế nông thôn”. Chị Tuyết vui vẻ cho hay.

Cán bộ Công ty TNHH Vạn Phúc Xanh 559 hướng dẫn người trồng chăm sóc cây giang lấy lá. Ảnh Quốc Sơn.

Cơ hội cho người dân giảm nghèo và làm giàu bền vững

Với khát vọng gieo mầm xanh trên mảnh đất quê hương, cây giang lấy lá được Công ty đưa về trồng đã và đang khẳng định ưu thế trong phát triển kinh tế nông nghiệp của một số xã, tỉnh Cao Bằng. Theo anh Đỗ Anh Tuấn, cây giang thuộc họ tre, dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh và không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp. Người dân chỉ trồng một lần, cây cho thu hoạch lá quanh năm và vòng đời thu hoạch lá của cây đến 50 năm, sản lượng lá tăng dần theo thời gian thu hoạch. Nếu được chăm sóc tốt, sau 8 tháng trồng, cây đã bắt đầu cho thu hoạch lá. Giá thu mua 10 nghìn đồng/kg lá tươi. Năm thứ nhất, thứ hai, trung bình mỗi khóm cho thu hoạch 20 kg lá tươi, thu nhập 200 nghìn đồng/khóm, từ năm thứ ba, thứ tư trở đi, sản lượng mỗi khóm thu từ 40 – 60 kg lá, thu nhập 400 nghìn – 600 nghìn đồng/khóm. Với mật độ trồng 600 khóm/ha thì mỗi ha cho người trồng thu nhập khoảng 240 triệu - 360 triệu đồng, cao gấp nhiều lần so với trồng cây truyền thống như ngô, sắn…, trên cùng diện tích canh tác.

Ông Nông Văn Trọng, xóm Thôn Ga, xã Quang Trung cho biết, được chính quyền vận động, Công ty cấp giống không thu tiền và tập huấn, hỗ trợ kỹ thuật, từ tháng 6/2024, gia đình tôi trồng 600 khóm giang lấy lá trên diện tích gần 1 ha đất đồi bỏ hoang từ nhiều năm, đến nay, cây giang đã bắt đầu cho thu hoạch lá. Dự kiến sẽ thu khoảng 9 tấn lá tươi trong năm đầu, giá Công ty thu mua 10 nghìn đồng/kg, gia đình sẽ có thu nhập 90 triệu đồng, còn từ năm thứ ba, thứ tư trở đi thu nhập từ bán lá giang chắc được nhiều hơn. Được Công ty cam kết bao tiêu toàn bộ sản phẩm, tôi rất yên tâm sản xuất. Tới đây, gia đình đăng ký trồng thêm 1 ha, khoảng 600 khóm giang nữa trên quỹ đất đồi còn lại của gia đình.

Phấn khởi được Công ty đến tận xóm tập huấn kỹ thuật trồng cây giang lấy lá và cam kết cung cấp giống không thu tiền, thu mua toàn bộ lá giang cho người trồng khi cây có thu hoạch, ông Lý Văn Sì, Trưởng xóm Thang Sặp, xã Trà Lĩnh, hồ hởi nói, được Công ty tập huấn và cam kết, 51 hộ dân tộc Mông xóm Thang Sặp rất vui cùng bảo nhau trồng cây giang lấy lá để có thu nhập, sinh kế ổn định, thực hiện giảm nghèo bền vững. “Kết thúc tập huấn, các hộ xóm Thang Sặp đã đăng ký với Công ty trồng hơn 10 ha cây giang lấy lá. Có gia đình cả 2 mẹ con còn đăng ký trồng hơn 3 ha. Giờ chỉ chờ Công ty cung cấp giống về là đồng bào sẽ trồng ngay”. Trưởng xóm Lý Văn Sì vui vẻ cho biết thêm.

Sản phẩm lá giang khô đã qua sơ chế được ép cục.

Bí thư Đảng uỷ xã Trà Lĩnh Mã Gia Hãnh nhận định, là cây trồng mới đối với địa phương, nhưng qua thực tế cây giang lấy lá bước đầu đã chiếm được vị thế trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng, có tiềm năng lớn để phát triển sản xuất tạo sản phẩm nông nghiệp hàng hoá có giá trị kinh tế cao, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế, giúp nông dân vùng trồng có cơ hội giảm nghèo nhanh và làm giàu bền vững. Trong nhiệm kỳ 2025 – 2030, cây giang lấy lá là một trong những cây trồng có giá trị được Đảng bộ xã Trà Lĩnh xác định trong Chương trình trọng tâm tập trung lãnh đạo phát triển sản xuất theo hướng hàng hoá. Xã tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích nông dân trồng và ưu tiên giành nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo nhanh và bền vững, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để hỗ trợ phát triển trồng các cây có giá trị kinh tế cao, trong đó có cây giang lấy lá theo hướng hàng hoá.

Theo Giám đốc Công ty Bế Thị Ánh Tuyết, sau hơn 1 năm triển khai, đến na Công ty đã liên kết với nông dân trồng được 400 ha cây giang lấy lá tại một số xã: Trà Lĩnh, Quang Trung, Quang Hán, Hạnh Phúc, Hạ Lang…, trong đó có khoảng 100 ha cây giang bước vào giai đoạn thu hoạch lá năm đầu. Công ty đang đầu tư hơn 1 tỷ đồng mua máy sấy, máy ép lá và xây dựng hơn 500 m² nhà xưởng thu mua, sơ chế lá giang tại xã Trà Lĩnh để sẵn sàng thu mua sản phẩm lá giang của các hộ trồng.

“Năm 2025, Công ty có kế hoạch đầu tư 10 tỷ đồng để phát triển 2.000 ha – 3.000 ha trồng cây giang tại một số xã trong tỉnh. Xây dựng thêm xưởng thu mua, sơ chế tại một số xã vùng trồng và mỗi xưởng sẽ tạo việc làm thường xuyên cho hơn 20 lao động địa phương, thu nhập 300 nghìn đồng/ngày. Lá giang tươi sau khi Công ty thu mua sẽ được sấy khô, ép cục. Công ty đã liên kết với Công ty TNHH Cây trồng và Xưởng lá Cầu Mám (Tuyên Quang) và hợp đồng với một số thương lái nước ngoài để xuất khẩu lá giang qua sơ chế sang thị trường các nước: Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản. Dự kiến, cứ 2 ngày, Công ty sẽ xuất bán 20 tấn lá giang sấy khô, cho doanh thu trên 150 tỷ đồng/năm”. Giám đốc Công ty Bế Thị Ánh Tuyết cho hay.

“Cây giang lấy lá là cây trồng phù hợp với địa hình, đất đai đồi núi cũng như tập quán canh tác của người dân địa phương. Phát triển trồng cây giang lấy lá là hướng đi mới mang lại hiệu quả kinh tế, giúp người dân thay đổi phương thức canh tác, phát triển kinh tế hộ, thực hiện giảm nghèo, từng bước làm giàu bền vững. Xã Quang Hán xác định là cây trồng ưu tiên và sẽ đồng hành với Công ty hỗ trợ người dân phát triển trồng cây giang lấy lá”. Bí thư Đảng uỷ xã Quang Hán Hà Minh Hải khẳng định.

Công ty TNHH Vạn Phúc Xanh 559 đưa cây giang lấy lá về trồng tại một số xã của Cao Bằng đã tạo nhiều việc làm cho lao động nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển bền vững, thân thiện với môi trường,