Ảnh minh họa.

“Con nợ thân quen” của IPA

Nói qua một chút về Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư I.P.A được biết đến là công ty riêng của doanh nhân Vũ Hiền (chồng bà Phạm Minh Hương – chủ tịch HĐQT Công ty CP Chứng khoán VNDirect). Đồng thời ông Hiền hiện đang là Phó chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDirect.

Đến đây chúng ta có thể thấy được phần nào mối quan hệ giữa VNDirect và IPA. Song, có một cái tên lại bất ngờ cũng trở thành tâm điểm trong mối quan hệ này. Đó chính là CTCP Dịch vụ và Đầu tư Trustlink. Doanh nghiệp được thành lập tháng 5/2009, vốn điều lệ 50 tỷ đồng. Địa chỉ trụ sở đặt tại 26 Trần bình Trọng, Hà Nội. Tổng giám đốc công ty là bà Nguyễn Thị Hiền.

Công ty có 3 cổ đông sáng lập, trong đó Công ty cổ phần Đầu tư Hải Phòng góp 48,5 tỷ đồng (chiếm 97% vốn điều lệ). Hai cổ đông sáng lập còn lại là bà Phạm Quỳnh Nga và Phạm Hồng Hoa đã chuyển nhượng hết cổ phần. Nên nhớ, Đầu tư Hải Phòng cũng từng là cổ đông của IPA và IPA cũng từng sở hữu cổ phần của Đầu tư Hải Phòng. Năm 2008, IPA cho biết đã bán toàn bộ cổ phần của Đầu tư Hải Phòng.

Ngoài ra, đến nay, trụ sở của Trustlink vẫn đặt tại tầng 3 Tòa nhà Diamond Flower, số 48 Lê Văn Lương, phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Đây cũng là phòng giao dịch của Chứng khoán VNDirect – một công ty có quan hệ mật thiết với IPA. Và từ đó, Trustlink được biết đến rộng rãi là thành viên trong hệ sinh thái của vợ chồng Chủ tịch HĐQT Chứng khoán VNDirect Phạm Minh Hương – Vũ Hiền.

Nói đến đây, sự “thân thiết” là điều ai cũng có thể nhận ra thông qua mối quan hệ giữa IPA - Trustlink và VNDirect. Và cũng khôn quá khó hiểu khi các doanh nghiệp này đã đồng hành với IPA trong các đợt hút vốn qua kênh trái phiếu với nhiều vai trò quan trọng.

Trong năm 2020, IPA đã dùng 500 tỷ đồng từ 10/11 đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ để cho vay ngược lại CTCP Đầu tư và Dịch vụ Trustlink. Sang năm 2021, IPA tiếp tục thông qua 3 đợt phát hành huy động 2.300 tỷ đồng để cho Trustlink vay lại. 2 lô trái phiếu, mỗi lô 1.000 tỷ đồng, đều được mua trọn bởi trái chủ VNDirect.

Danh sách các lô trái phiếu đã được IPA phát hành từ năm 2021 đến nay (Nguồn: HNX).

Đến năm 2022, IPA lại tiếp tục phát hành 1.000 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm, trái chủ lại là VNDirect. Khoản tiền này ban đầu tiếp tục được chuyển cho Trustlink, nhưng sau khi tất toán, lại được dùng để IPA mua cổ phiếu phát hành thêm với tỷ lệ 1:1 của chính VNDirect.

Theo ghi nhận trên báo cáo tài chính của IPA còn cho thấy, tại thời điểm đầu năm 2022, khoản vay của Trustlink tại IPA thậm trí còn lên đến 3.728 tỷ đồng. Đến cuối năm, con số này đã giảm nhưng vẫn còn gần 2.000 tỷ đồng.

Nguồn: BCTC hợp nhất quý IV/2022 của IPA.

Việc IPA huy động hàng nghìn tỷ đồng cho Trustlink vay vẫn luôn là một dấu hỏi lớn trong khi IPA cũng liên tục vay nợ qua kênh trái phiếu. Thậm chí doanh nghiệp này còn liên tục báo lỗ và vay ngân hàng rất nhiều. Riêng trong năm 2022, doanh nghiệp đã trải qua 2 quý thua lỗ là IV/2022 IPA lỗ sau thuế hơn 174 tỷ đồng và quý II/2022 IPA cũng báo lỗ 16 tỷ đồng.

Dấu hỏi về việc tuân thủ quy định

Trở lại với các đợt phát hành trái phiếu của IPA, cả các đợt phát hành trái phiếu trên đây với tổng giá trị 3.435 tỷ đồng được IPA cho Trustlink vay. Đối chiếu với quy định tại Nghị định 163/2018 và Nghị định 153/2020, không khỏi khiến các nhà đầu tư đặt dấu hỏi về tính tuân thủ.

Cụ thể, Khoản 2 Điều 5 Nghị định 163/2018/NĐ-CP quy định “Doanh nghiệp phát hành trái phiếu để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư, để tăng quy mô vốn hoạt động hoặc để cơ cấu lại các khoản nợ của chính doanh nghiệp”. Khoản 2 Điều 5 Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định “Mục đích phát hành trái phiếu bao gồm: Để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư; tăng quy mô vốn hoạt động; cơ cấu lại nguồn vốn của chính doanh nghiệp hoặc mục đích phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật chuyên ngành”.

Đáng chú ý không kém, IPA trong năm 2022, 2023 và 6 tháng đầu năm 2024 đã thực hiện cho Trustlink vay 2.777 tỷ đồng; 3.731 tỷ đồng và 168,6 tỷ đồng. Cần nhấn mạnh, Trustlink là cổ đông của IPA.

Trong khi đó, Khoản 2 Điều 293 Nghị định 155/2020 quy định “Công ty đại chúng không được cung cấp khoản vay hoặc bảo lãnh cho cổ đông là tổ chức và người có liên quan của cổ đông đó là cá nhân”.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý IV vừa công bố, IPA tới cuối năm 2024 còn dư nợ 3.820 tỷ đồng trái phiếu, chủ yếu được phát hành trong các tháng cuối năm vừa qua với mục đích tái cơ cấu nợ. Trong khi đó, số dư phải thu về cho vay ngắn hạn với Trustlink ở mức 864,7 tỷ đồng, giảm từ 1.266,2 tỷ đồng đầu năm.

Liên tục dùng trái phiếu để cơ cấu nợ

Năm 2024, IPA đã liên tục phát hành trái phiếu để cơ cấu nợ, ở đó, VND là trái chủ mua trọn các lô trái phiếu của IPA với tổng giá trị 2.148 tỷ đồng, với mục đích để tái cơ cấu các khoản nợ trước đấy.

Trong đó, lô IPAH2429001 giá trị 317 tỷ đồng, ngày phát hành 5/6/2024, kỳ hạn 5 năm, lãi suất 9,5%/ năm. Công ty đã chuyển 317 tỷ đồng để thanh toán 2 khoản nợ với CTCP Tập đoàn Đầu tư và Phát triển Nam Cần Thơ.

Các lô IPAH2429002 và IPAH2429003 phát hành lần lượt 27/6/2024 và 02/08/2024, tổng giá trị 1.831 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm, lãi suất 9,5%/ năm. IPA đã dùng nguồn tiền này trả nợ trước hạn với mã trái phiếu IPAH2124002 và IPAH2124003.

Có thể nói, trong suốt năm 2024, IPA đã thực hiện việc mua lại trước hạn của lô trái phiếu này, cụ thể vào các ngày 15/8/2024 và 26/12/2024, với giá trị mua lại lần lượt là 600 tỷ đồng và 300 tỷ đồng.

Ở chiều ngược lại, vào ngày 4/12/2024, IPA đã phát hành một lô trái phiếu mới mang mã IPAH2429005, gồm 5.500 trái phiếu loại không chuyển đổi, không kèm chứng quyền và không có đảm bảo. Mệnh giá mỗi trái phiếu là 100 triệu đồng, tổng giá trị phát hành đạt 550 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm và lãi suất danh nghĩa cố định 9,5%/năm.

Mục đích phát hành trái phiếu của IPA.

Mục đích của việc phát hành trái phiếu này là nhằm cơ cấu lại các khoản nợ từ các trái phiếu IPAH2124003 và IPAH2225001 đang lưu hành của Công ty.

Trong một diễn biến khác, mới đây, IPA đã công bố Báo cáo quản trị năm 2024 với nhiều nội dung đáng chú ý.

Theo báo cáo này, tính đến ngày 31/12/2024, ông Vũ Hiền- Chủ tịch HĐQT, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp, đang nắm giữ hơn 2,1 triệu cổ phiếu IPA, tương ứng 0,99%. Bà Phạm Minh Hương- thành viên HĐQT IPA, cũng chỉ đang sở hữu vỏn vẹn 32.400 cổ phiếu, tương ứng 0,015%.

Tuy nhiên, doanh nghiệp liên quan đến ông Vũ Hiền là Công ty TNHH Quản lý đầu tư H&H lại đang nắm giữ gần 118,6 triệu cổ phiếu IPA, tương đương 55,45% vốn doanh nghiệp này.

Được biết, bà Phạm Minh Hương hiện đang là Chủ tịch HĐTV Quản lý đầu tư H&H còn ông Vũ Hiền là Thành viên HĐQTV.