Ông Nguyễn Quốc Cường (bên phải), Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tặng hoa chúc mừng Đại hội I Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam năm 2012. |
Quyết định lịch sử
Vào những năm 2010, những con số vô cùng quan ngại về các vụ ngộ độc thực phẩm, bệnh tật gia tăng do sử dụng thức ăn không lành mạnh, ô nhiễm môi trường… khiến chúng ta không khỏi lo ngại và trở thành vấn đề báo động đối với con người. Đặc biệt phải kể đến việc những tác động xấu của các sản phẩm nông nghiệp không đảm bảo an toàn, thực phẩm độc hại đã ảnh hưởng to lớn đến sức khỏe con người.
Cụ thể, theo thống kê của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), năm 2008, Việt Nam có 205 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến 6.525 người nhập viện, 62 người chết. Năm 2009, Việt Nam có 152 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến 4.137 người nhập viện, 35 người chết… Đây là những con số dẫn chứng biết nói gần nhất tại thời điểm đó về việc làm dụng những sản phẩm, thực phẩm mất an toàn đối với người tiêu dùng. Thậm chí, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm gia tăng xấu, khiến người dân không biết lựa chọn loại thức ăn, đồ uống gì an toàn và tốt cho sức khỏe của mình!
Trước những tồn tại thực tế ở nước ta lúc bấy giờ, xa hơn là nhìn từ xu thế thế giới, Việt Nam chưa có chính sách và chưa có phát động sản xuất, sử dụng sản phẩm an toàn, thực phẩm sạch, sản xuất hữu cơ. Bởi, chúng ta ở thời điểm đó, chỉ manh nha hoạt động sản xuất tự phát về nông nghiệp hữu cơ. Nhìn nhận thấy những tác động từ việc sử dụng sản phẩm mất an toàn, những nhà khoa học, các tầng lớp yêu mến ngành nông nghiệp hữu cơ đã trăn trở rất nhiều. Bởi, nhìn ra thế giới, nếu ứng dụng sản xuất organic tại Việt Nam lúc đó sẽ đối mặt với nhiều thách thức, rủi ro như: Không có chỗ dựa và định hướng cả về chính sách và tổ chức… Mặc dù, các tổ chức NGO (SIDSE, ADDA…) đã đầu tư các mô hình nông nghiệp hữu cơ nhưng không lan tỏa được…
Thế rồi, chỉ đến khi Dự án ADDA do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam (VFU) và Tổ chức Phát triển Nông nghiệp châu Á - Đan Mạch (ADDA) phối hợp triển khai chuẩn bị kết thúc, lãnh đạo Thường trực Trung ương Hội Nông dân Việt Nam mới họp bàn và quyết định thành lập Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam.
Đây là thể hiện sự quyết tâm để hoàn thành mục tiêu Dự án, sản phẩm đầu ra vô cùng ý nghĩa, quan trọng để chính thức đánh dấu sự ra đời của Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam vào ngày 31/10/2011. Cụ thể, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam là đơn vị đề xuất thành lập Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam đã được thông qua các quy định của Chính phủ. Trong đó, có ý kiến đồng tình, ủng hộ của ông Bùi Bá Bổng, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT và văn bản chấp thuận của Bộ Nội vụ.
Qua hơn 10 năm hình thành và phát triển, đến nay VOAA đã có 10 đơn vị trực thuộc với các hoạt động, lĩnh vực khác nhau để cùng hỗ trợ tích cực, thiết thực cho ngành nông nghiệp hữu cơ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, đặc biệt là thực hiện các mục tiêu của Đề án 885 về phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020 – 2030 của Chính phủ.
TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam phát biểu tại Đại hội I. |
“Kéo” ngành nông nghiệp hữu cơ thế giới gần với Việt Nam
Chiến lược của Ban lãnh đạo và người đứng đầu VOAA là đề xuất xây dựng chính sách về nông nghiệp hữu cơ nước nhà được coi là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu và xuyên suốt. Đồng thời, nông nghiệp hữu cơ Việt Nam hội nhập quốc tế là đi tắt, đón đầu cùng những kinh nghiệm, tri thức tiên tiến, hiện đại của thế giới. Đặc biệt là hội nhập về xúc tiến thương mại, tiêu chuẩn quốc gia ngang bằng các nước trong khu vực. Áp dụng các nguyên tắc, tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc tế về sản phẩm hữu cơ. Nhưng trong quá trình hội nhập, VOAA có chọn lọc, không dập khuôn và có quan điểm độc lập trên cơ sở khoa học phù hợp với thực tiễn Việt Nam, tương đồng quốc tế.
Với quan điểm như vậy, ngay khi chuẩn bị cho Đại hội I của Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam diễn ra vào năm 2012 dù trong điều kiện kinh phí, vật chất là “số không”, nhưng TSKH. Hà Phúc Mịch, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã quyết định mời lãnh đạo Liên đoàn các phong trào nông nghiệp hữu cơ quốc tế (IFOAM) đến dự. Rất vui mừng khi đó có ông Zhou Zejiang, Phó Chủ tịch IFOAM đã đến dự và có bài phát biểu tại Đại hội. Tại Đại hội I này, TSKH. Hà Phúc Mịch đã được bầu làm Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam.
Gần 1 năm sau (năm 2013), TSKH. Hà Phúc Mịch đã mời ông Andre Leu, Chủ tịch Tổ chức IFOAM cùng phu nhân đến thăm, làm việc với Chủ tịch VOAA và khi đó được Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tiếp tại Văn phòng Chính phủ.
Tích cực hội nhập sâu, rộng với các tổ chức organic thế giới
Đến năm 2017, Chủ tịch Tổ chức IFOAM, ông Andre Leu đã có một loạt hoạt động tại Việt Nam. Trong đó, VOAA phối hợp với Bộ NN-PTNT tổ chức Hội nghị toàn quốc vào tháng 4/2017 tại Hội trường của Bộ NN-PTNT ở số 2 Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội. Chủ tịch Tổ chức IFOAM có bài phát biểu tham luận tại Hội nghị. Tại đây đã diễn ra Lễ ký kết bản thỏa thuận hợp tác 3 bên giữa VOAA - IFOAM - Bộ NN-PTNT.
Từ ngày 15 - 16/12/2017, Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam được mời tham dự Diễn đàn quốc tế: “Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam – Phát triển và hội nhập”. Diễn đàn có sự tham gia chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (sau là Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, nay đã nghỉ hưu) và Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Xuân Cường.
Phát biểu tại sự kiện này, Thủ tướng Chính chủ Nguyễn Xuân Phúc khi đó cho rằng, cần có nhận thức đúng đắn về nông nghiệp hữu cơ, với mục tiêu phát triển không chỉ nhằm đáp ứng phân khúc cao cấp, giúp Việt Nam hội nhập mà trước nhất là dành cho nhu cầu sử dụng nông sản tốt nhất cho người dân trong nước.
Cũng tại sự kiện này có sự hiện diện của ông Zhou Zejiang, Phó Chủ tịch Tổ chức IFOAM, Chủ tịch Tổ chức IFOAM châu Á và bà Jennifer, Phó Chủ tịch Tổ chức IFOAM châu Á. Trong diễn đàn này, Chủ tịch Hà Phúc Mịch đã có buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ NN-PTNT cùng đoàn cán bộ của Bộ Nông nghiệp Trung Quốc (Ban Quản lý chất lượng chứng nhận). Ngoài ra, VOAA còn tham gia 3 kỳ Đại hội IFOAM Asia, cử học viên tham gia các khóa đào tạo do Tổ chức IFOAM Asia tổ chức tại Hàn Quốc và có mối quan hệ hợp tác với hầu hết các nước có sản xuất hữu cơ châu Á.
TSKH. Hà Phúc Mịch (thứ 2 từ trái sang) đi thị sát sản xuất cùng bà con nông dân |
Để giới thiệu các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của Việt Nam, VOAA cũng tham gia các Hội chợ quốc tế như: Đức, Thái Lan… VOAA cũng tham gia các hội thảo quốc tế như: Thái Lan, Trung Quốc, Ấn Độ, Lào, Campuchia, Myanmar,… Ngoài ra, VOAA còn tham gia nhiều dự án quốc tế như: Dự án MOAP, Dự án Naturland, Dự án với Helvetas Việt Nam (Dự án thương mại công bằng -Biotrade)… Hiện tại, VOAA cũng là thành viên của Tổ chức IFOAM quốc tế.
Ông Phạm Minh Đức, Phó Chủ tịch VOAA cho hay, từ khi thành lập cho đến nay, VOAA đã tích cực hội nhập sâu, rộng với các tổ chức về nông nghiệp hữu cơ thế giới. Đến nay, Hiệp hội đã trở thành thành viên của Liên đoàn các phong trào nông nghiệp hữu cơ quốc tế (IFOAM) năm 2013, thành viên của Liên đoàn hữu cơ châu Á (IFOAM Asia) năm 2016 và thành viên của Liên đoàn hữu cơ Đông Nam Á năm 2017. Việc tham gia và trở thành thành viên của các Liên đoàn đã mang lại nhiều ý nghĩa. Bên cạnh cập nhật những thông tin hữu ích, tiến bộ khoa học kỹ thuật, chính sách, tiêu chuẩn,… trong khu vực và quốc tế, VOAA còn đóng góp, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm với các thành viên khác trong Liên đoàn.
“Thực tế, Việt Nam là 1 quốc gia có nền nông nghiệp lớn mạnh và quan trọng, không nhỏ so với các nước Đông Nam Á và trên thế giới. Do đó, khi tham gia các tổ chức trên đã nâng tầm vị thế của chúng ta…”, ông Đức nói và cho biết thêm, hiện tại PGS Việt Nam là 1 trong 5 tổ chức PGS tiên phong và lớn nhất trên thế giới (cùng với Ấn Độ, Brazil, Indonesia…).
Theo ông Đức, để có bộ tiêu chuẩn hữu cơ, chính sách phù hợp với điều kiện của nước ta và có tiềm năng phát triển vượt lên các tiêu chuẩn quốc tế, VOAA đã chủ động mời các chuyên gia nước ngoài sang tư vấn, đóng góp các ý kiến, xây dựng chính sách, tiêu chuẩn… Những đóng góp của các chuyên gia được coi là cốt lõi, làm nền tảng để chúng ta xây dựng nên tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ Việt Nam và Nghị định 109/2018/NĐ-CP của Chính phủ.