Ảnh minh họa

Thời gian qua, công tác quản lý tài nguyên nước ở nhiều địa phương đã đạt được kết quả đáng ghi nhận. Theo báo cáo, đã có 55/63 tỉnh, thành phố (trước thời điểm sáp nhập tỉnh) lập và công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp; đồng thời 57/63 địa phương đã lập danh mục nguồn nước cần hành lang bảo vệ. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhằm duy trì không gian lưu giữ nước, góp phần phòng chống ngập úng, bảo đảm an toàn môi trường sinh thái.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Ở không ít nơi, tình trạng san lấp hồ, ao, lấn chiếm sông suối, xây dựng trái phép trong phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước diễn ra ngày càng phức tạp. Những hành vi này không chỉ gây sạt lở, thu hẹp dòng chảy mà còn gia tăng nguy cơ ngập úng tại các đô thị, đặc biệt là các khu dân cư đông đúc, thậm chí cả ở các tỉnh miền núi và Tây Nguyên. Cùng với đó, quá trình đô thị hóa, bê tông hóa bề mặt và suy giảm thảm phủ rừng đã làm giảm khả năng điều hòa tự nhiên, khiến nhiều địa phương phải đối mặt với nguy cơ lũ lụt thường xuyên và khốc liệt hơn.

Để khắc phục tình trạng trên, Luật Tài nguyên nước năm 2023 đã quy định rõ ràng về việc kiểm soát, quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, hồ, ao, đầm, phá không được san lấp, cũng như các giải pháp trữ nước, tiêu thoát lũ. Các nội dung này đã được cụ thể hóa tại các nghị định và văn bản hướng dẫn thi hành, trong đó nhấn mạnh việc lập danh mục và quản lý hồ, ao, đầm, phá là giải pháp căn cơ nhằm điều hòa nguồn nước và phòng chống ngập úng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các ngành liên quan tập trung triển khai ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, hoàn thành việc phê duyệt, công bố hoặc rà soát, cập nhật, điều chỉnh danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trên địa bàn trước ngày 01/7/2026, theo đúng quy định tại Nghị định 53/2024/NĐ-CP. Việc đưa một số hồ, ao ra khỏi danh mục này phải có ý kiến của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh để đảm bảo khách quan, minh bạch.

Thứ hai, rà soát, điều chỉnh và công bố danh mục nguồn nước cần lập hành lang bảo vệ. Đây là bước quan trọng để đảm bảo khả năng trữ nước, thoát lũ và giảm thiểu tác động của thiên tai, đồng thời phù hợp với Luật Phòng, chống thiên tai và Luật Đê điều.

Thứ ba, chủ động bố trí nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ quản lý tài nguyên nước đã được phân cấp cho địa phương. Bộ cũng đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc các tỉnh, thành phố để quá trình triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Việc tăng cường quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước và ngăn chặn tình trạng lấn chiếm, san lấp ao hồ không chỉ có ý nghĩa trước mắt trong phòng, chống ngập úng mà còn là giải pháp lâu dài để bảo vệ hệ sinh thái, duy trì cân bằng môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, các không gian mặt nước trong đô thị và vùng ven đóng vai trò như “túi chứa” điều hòa dòng chảy, góp phần giảm áp lực cho hệ thống thoát nước nhân tạo vốn đã quá tải.

Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, những khu vực còn giữ được hệ thống ao hồ tự nhiên thường ít xảy ra tình trạng ngập cục bộ, trong khi những nơi hồ ao bị san lấp để nhường chỗ cho các công trình xây dựng lại thường xuyên chìm trong biển nước mỗi khi mưa lớn kéo dài. Điều này khẳng định rằng, bảo vệ không gian mặt nước là bảo vệ chính sự an toàn và chất lượng sống của người dân.

Với sự chỉ đạo quyết liệt từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng sự vào cuộc của chính quyền các tỉnh, thành phố, công tác điều hòa nguồn nước, phòng chống ngập úng được kỳ vọng sẽ có chuyển biến tích cực trong thời gian tới. Tuy nhiên, ngoài trách nhiệm của cơ quan quản lý, cần có sự chung tay của cộng đồng trong việc nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên nước, không lấn chiếm, xâm hại hành lang thoát lũ, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, bền vững./.