Cổng vào Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn – công trình mang dáng hình ngôi sao năm cánh, biểu tượng thiêng liêng của lòng yêu nước và khát vọng độc lập dân tộc.

Một ngày tháng 4, tôi có dịp ghé Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn. Giữa hàng ngàn ngôi mộ trắng, có một cụ ông lặng lẽ đứng thật lâu bên bia mộ vô danh. Trong tay cụ là bó hoa dại và chiếc khăn tay cũ, màu đã nhạt. Tôi không định hỏi, nhưng ông chủ động nhìn sang: “Tôi với nó là bạn học, cùng lên đường nhập ngũ. Nó hy sinh khi mới 19 tuổi. Mộ không tên, nhưng tôi biết nó là ai. Tôi vẫn về đây mỗi năm.”

Câu chuyện của cụ ông không phải hiếm. Ở đất nước này, đâu đâu cũng có thể gặp những người đã mất cả một đời để nhớ tên một người khác – người đã nằm lại đâu đó, giữa núi rừng, hay dưới lòng sông. Gần 50 năm trôi qua kể từ ngày 30/4/1975 – ngày non sông liền một dải – những ký ức chiến tranh dường như lặng dần trong dòng chảy hiện đại, nhưng vẫn ẩn hiện nơi đáy sâu tâm thức dân tộc.

Khu tưởng niệm chính giữa rừng thông xanh mướt – nơi linh thiêng lắng đọng bao tâm tình của hậu thế gửi đến những người con bất tử.

Chiến tranh, với Việt Nam, không chỉ là cuộc đối đầu vũ trang, mà là sự hy sinh đến tận cùng của lòng người. Hàng triệu người đã ra đi mà không hẹn ngày trở lại. Hàng triệu người khác ở lại, sống cả đời với nỗi đau không thể gọi tên. Nhưng điều đẹp đẽ nhất, là sau tất cả, dân tộc này đã không nuôi hận thù. Chúng ta chọn tha thứ, chọn dựng lại mọi thứ từ đầu, chọn hòa hợp để bắt đầu một thời kỳ mới – thời kỳ của yêu thương và xây dựng.

Toàn cảnh Nghĩa trang Liệt sĩ Trường Sơn về đêm nhìn từ trên cao – ánh nến và đèn điện thắp sáng từng phần nghĩa trang như một “dòng sông ánh sáng” tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Ngày 30/4 vì thế không chỉ là ngày chiến thắng. Đó là ngày của ký ức và tri ân. Là lúc để nhắc nhau nhớ về những con người đã ngã xuống để những người còn lại được sống trong một đất nước độc lập, thống nhất, thanh bình.

Và cũng là lúc để tự hỏi:

Thế hệ hôm nay, đã sống ra sao để không phụ lòng những người đã mất?

Không ai bắt buộc thế hệ trẻ phải trả ơn bằng máu và nước mắt như cha ông đã từng. Nhưng chúng ta có thể sống đẹp. Sống tử tế. Sống có trách nhiệm – với bản thân, với gia đình, và với đất nước. Đó là cách tri ân giản dị nhưng chân thành nhất.

Tri ân bằng việc học hành chăm chỉ, làm việc bằng cả trái tim. Bằng cách không quên lịch sử, không vô cảm trước những điều sai trái. Tri ân bằng cách giữ cho lòng mình không chai sạn giữa bộn bề đời sống, giữ cho đôi mắt mình không quay đi trước khổ đau của người khác.

Bởi vì, chiến tranh đã cướp đi nhiều ước mơ còn dang dở. Chúng ta hôm nay – khi được sống trong hòa bình – cần sống như thể đang viết tiếp những ước mơ mà người đi trước chưa kịp hoàn thành.

Và hòa bình không phải là điều tự nhiên tồn tại. Hòa bình là một “trạng thái” cần được nuôi dưỡng mỗi ngày – bằng ý thức, lòng nhân hậu và sự kiên trì gìn giữ. Không tiếng súng hôm nay, nhưng nếu vô cảm, giả dối, tham lam trỗi dậy… thì hòa bình ấy cũng sẽ dần phai nhạt.

Hàng ngàn phần mộ liệt sĩ được chăm sóc tươm tất, mỗi phần mộ đều có bông sen – biểu tượng thanh cao và sự tri ân bất tận đối với những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do.

Giữa tháng Tư, nhìn cờ đỏ sao vàng rợp trời, tôi lại nhớ câu nói của cụ ông bên nghĩa trang hôm ấy:

“Chúng tôi giữ đất nước bằng máu. Chỉ mong các cháu giữ lấy bằng lòng.”

Một lời nhắn giản dị, nhưng lặng sâu. Đủ để mỗi người chúng ta – dù là ai, đang ở đâu – cúi đầu trước quá khứ, và ngẩng cao đầu bước tiếp, trong tỉnh thức và biết ơn.