Ông Sơn hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cà phê đa thân, trồng cà phê hữu cơ tại Đắk Lắk.

Trước khi nghỉ hưu, ông Nguyễn An Sơn là Phó Hiệu trưởng trường THPT Lê Hữu Trác ở xã CưM’gar, tỉnh Đắk Lắk. Năm 2021, sau khi nghỉ hưu ông quyết định gắn bó với cây cà phê - loại cây gắn liền với cuộc sống của gia đình ông hơn 60 năm. Khác với cách làm truyền thống của bậc cha ông, ông Sơn đã mạnh dạn nhổ bỏ cây cà phê già cỗi, năng suất thấp để áp dụng mô hình cà phê đa thân, thả ngọn và tích hợp kỹ thuật mới.

Vườn cà phê của gia đình ông Sơn có diện tích 7ha nhanh chóng trở thành mô hình mẫu, sản xuất an toàn, bền vững đáp ứng yêu cầu của thị trường. Ông Sơn chia sẽ “trước đây gia đình ông trồng cà phê theo phương pháp đơn thân, hãm ngọn với mật độ 1.100 cây/ha, năng suất thu hoạch 3-3,5 tấn/ha; sau này ông đã tiến hành cải tạo đất kỹ lưỡng, bón lót phân hữu cơ và trồng cây với mật độ 2.200 cây/ha, mỗi cây được tạo hình từ nhỏ để duy trì được 2-3 thân.”

Ông Sơn hướng dẫn cách ươm, cấy cây giống đạt chuẩn chất lượng trước khi đem đi trồng.

Ông Sơn trao đổi “với biến đổi khí hậu hiện nay và chi phí sản xuất ngày càng cao, nếu tiếp tục sản xuất theo cách truyền thống thì không có lãi. Để sản xuất cà phê bền vững phải đảm bảo các yếu tố như an toàn cho người lao động và an toàn cho người tiêu dùng, an toàn môi trường. Đây là yêu cầu cấp thiết của nền nông nghiệp hiện đại”.

Ngoài ra, Ông Sơn đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt công nghệ Israel, áp dụng cà phê đa thân hãm ngọn và canh tác hữu cơ. Với hệ thống tưới này giúp cây phát triển cân đối, giảm công chăm sóc, nâng cao chất lượng hạt cà phê. Nhờ đó, cây cà phê của ông Sơn hấp thụ dinh dưỡng đều hơn, giảm thất thoát phân bón và tiết kiệm gần đến 60% nước so với phương pháp truyền thống.

Trước đây, thay vì tưới và bón phân phải dựa vào quan sát thời tiết, cây cà phê được cung cấp nước và phân bón định kỳ hàng tuần thì nay gia đình ông đã lập bản thực đơn chi tiết cho từng loại phân bón, giúp giảm được 20 - 30% lượng phân so với cách làm cũ. Ông Sơn cho biết “Với 1ha cà phê trước đây gia đình tôi dùng tới 2,5 tấn phân bón mỗi năm nhưng giờ chỉ cần 1,5 tấn phân và tưới theo hệ thống nhỏ giọt và thực đơn chi tiết tôi đã bón được cho 1 ha cà phê”

Việc áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật trong trồng cà phê đã giúp giảm 60% lượng nước tưới so với cách truyền thống; giảm 30% phân vô cơ thay bằng dinh dưỡng hòa tan và phân hữu cơ; chỉ cần sử dụng 01 lao động để chăm sóc 7ha vườn cà phê; đảm bảo chất lượng quả đồng đều, dinh dưỡng đầy đủ, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

“Cách làm này không chỉ tăng năng suất mà còn thân thiện với môi trường, giảm tác động biến đổi khí hậu. Cây phát triển tốt với lượng nước ít, chất lượng hạt cao, chi phí thấp giúp kinh tế gia đình bền vững”, ông Sơn nói.

Theo lão nông Nguyễn An Sơn, cách lựa chọn, chăm sóc cây giống đạt chuẩn là bước quan trọng nhất bậc nhất để đạt năng suất cao cho vườn cây khi thu hoạch.

Bên cạnh việc nâng cao năng suất, ông Sơn còn chế biến cà phê bột mang thương hiệu “cà phê ông giáo”. Thương hiệu cà phê này được công nhận OCOP 3 sao, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và tạo dựng uy tín trên thị trường. Ông Sơn nói: “Tôi muốn người tiêu dùng thưởng thức hương vị cà phê ngon và yên tâm về chất lượng. Việc xây dựng thương hiệu và đạt chứng nhận OCOP góp phần nâng tầm cà phê Đắk Lắk và tạo thêm nguồn thu ổn định cho gia đình tôi”.

Trong những năm qua, với những thành quả đạt được trong cải tiến kỹ thuật nâng cao chất lượng của cây cà phê, ông Sơn được Hội Nông dân xã CưM’gar mời tham dự các buổi Hội thảo khoa học để chia sẽ kinh nghiệm về phương thức canh tác cây cà phê đã thu hút được đông đảo các cá nhân, tổ chức trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk và các khu vực lân cận đến thăm quan, học hỏi kinh nghiệm. Với tinh thần của nhà giáo, ông Sơn luôn vui vẻ, nhiệt tình tư vấn, hướng dân và chuyển giao quy trình miễn phí, giúp nhiều người nông dân tiếp cận được với phương pháp canh tác mới.

Theo ông Nguyễn An Sơn, hệ thống tưới nhỏ giọt sẽ giúp cây phát triển đều và tiết kiệm nước.

Trao đổi với phóng viên Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, ông Nguyễn Hùng Vỹ - Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk, cho biết:” Ông Sơn luôn dành thời gian để đưa mọi người tham quan và chỉ bảo tận tình, với kinh nghiệm có được ông chia sẻ lại cho những người khác. Qua đó, hội nông dân xã đã tổ chức nhiều đoàn tham quan học tập học hỏi. Những vườn cà phê già cỗi muốn tái canh thì họ đều trồng theo mô hình cà phê đa thân không hãm ngọn giống mô hình của gia đình ông Sơn”.

Ông giáo hưu trí Nguyễn An Sơn, mải mê trao đổi về cây kĩ thuật cũng như cách chăm sóc cây cà phê hướng hữu cơ mang lại năng suất cao.

Với những nỗ lực và đóng góp của ông Nguyễn An Sơn cho cộng đồng đã được ghi nhận năm 2024 ông là “Nông dân xuất sắc tỉnh Đắk Lắk”; năm 2025 tiếp tục lọt vào danh sách “Nông dân Việt Nam xuất sắc”. Ông Sơn nhấn mạnh “Chỉ cần nông dân dám thay đổi, học hỏi và áp dụng tiến bộ kỹ thuật, họ có thể nâng cao giá trị cây cà phê, tăng thu nhập, bảo vệ môi trường và đóng góp vào nông nghiệp bền vững tại Đắk Lắk”. Mô hình của ông Sơn, không chỉ thu nhập ổn định mà còn tạo ra giá trị xã hội: tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường, truyền cảm hứng cho nhiều nông dân khác và khẳng định hướng đi đúng đắn của nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại Đắk Lắk.