Tam Đảo - Những huyền thoại

Tam Đảo - Những huyền thoại - Kỳ 1

Tam Đảo, vùng đất huyền thoại gắn liền với Quốc Mẫu Tây Thiên và Phật giáo, mang đến cho du khách không chỉ vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn cả những trải nghiệm tâm linh sâu sắc.

Tam Đảo xưa - Ảnh tư liệu.

Tam Đảo là cách gọi ba đỉnh núi nổi lên giữa trời và đất Vĩnh Phúc, ba đỉnh núi ấy luôn có mây mù vây phủ, quấn quýt. Từ xa nhìn lại, trông giống ba hòn đảo bồng bềnh trong biển mây, thế nên thành tên gọi "Tam Đảo".

Dãy núi này nối tiếp nhau kéo dài tới 80km, gắn kết Vĩnh Phúc - Tuyên Quang - Thái Nguyên - Hà Nội. Từ Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc) nhìn lên, dãy Tam Đảo sừng sững một bức trường thành thiên tạo xanh biếc vững chãi để Vĩnh Phúc nương tựa mà hướng về sông Hồng - nơi có ngã ba Hạc với điểm hợp nước đặc biệt của sông Hồng - Lô Giang - Đà Giang. Tam Đảo cũng là một địa danh hành chính của tỉnh Vĩnh Phúc: huyện Tam Đảo.

Tam Đảo xưa - Ảnh tư liệu.

Tam Đảo sơn, tự bao đời đã được người Vĩnh Phúc tôn kính gọi là núi Mẹ, đối xứng với Tản Viên núi Cha nơi Ba Vì (Hà Nội) qua “minh đường” là dòng sông Cái - sông Hồng (sông Hồng). Núi Cha thờ Tản Viên sơn thánh, núi Mẹ gắn liền với huyền thoại về nàng Lăng Thị Tiêu - người con gái Tam Đảo - hiện thân của một trong bảy nàng tiên xuống núi chữa bệnh cứu dân lành, trừ bạo nghịch giúp nước. Nàng còn là người có công giúp Hùng Vương thứ 6 đánh thắng giặc Ân. Đất nước thanh bình, nàng đã cùng Hùng Chiêu Vương thứ 7 - chàng hoàng tử Lang Liêu hiếu thảo và tài ba kết duyên chồng vợ. Trở thành chính vương phi, bà vẫn cùng chồng giữ lối sống bình dị, hết sức chăm lo cho muôn dân được an lạc. Huyền sử còn ghi lại câu chuyện đức vua và vương phi dạy dân trồng lúa nước, dạy dân cửi canh, lễ tiết... Nhớ ơn trọng ấy, nhân dân dựng đền lập miếu, đời nối đời khói hương cung kính phụng thờ Quốc Mẫu.

Cùng với huyền thoại về Quốc Mẫu, nữ chúa Tam Đảo, còn có nhiều dấu tích cho thấy vùng Tây Thiên - Tam Đảo còn là một trong những “cái nôi” của Phật giáo Việt Nam. Thế nên, đến với Vĩnh Phúc, đến với vùng địa linh này, là “đến với Phật, về với Mẫu”. Rằng, khi Hùng Chiêu Vương Lang Liêu tìm đến Tam Đảo cầu Phật, ngài đã thấy trên sườn non, có chùa cổ ẩn hiện trong mây. Xem thế, đủ thấy Vĩnh Phúc là vùng địa linh, nhân kiệt, nơi sông núi quy tụ hùng khí linh thiêng của đất trời.

Bắt đầu từ km 1 - cột mốc chỉ đường của quốc lộ 2B dưới chân dốc Láp, phường Liên Bảo, thành phố Vĩnh Yên hướng về đại ngàn Tam Đảo. Quốc lộ 2B tựa sợi chỉ thêu đa sắc dẫn ta qua những địa danh thân thuộc: Này là dốc Láp có đình làng Yên Lập - nơi thờ bảy vị đại vương, bảy anh em họ Lỗ ở núi Đinh (Vĩnh Yên), những danh tướng có công lớn giúp nhà Trần đánh giặc Nguyên Mông cứu nước (1258); nơi Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu (1889 - 1939), họa sĩ Lưu Công Nhân (1930 - 2007) từng sống vào những năm tháng của thế kỷ XX. Kề bên, là chùa Hà - di tích lịch sử văn hóa tâm linh của vùng đất có tiếng với câu ca “Người xấu như ma, tắm nước chùa Hà lại đẹp như tiên”. Đây cũng là điểm Bác Hồ dừng chân khi Người lên thăm Vĩnh Phúc và làm việc ở Tam Đảo. Đối diện chùa Hà là Văn Miếu - nơi tôn vinh nền khoa bảng của đất và người Vĩnh Phúc… Theo quốc lộ 2B, qua trụ sở hành chính Huyện ủy, UBND huyện Tam Đảo; qua sân golf Tam Đảo với bóng núi lồng gương hồ Xạ Hương; qua trụ sở Ban quản lý Vườn quốc gia và Hạt Kiểm lâm Tam Đảo... tới hết km 12. Bắt đầu từ km 13 - nơi Hạt Kiểm lâm và Ban quản lý Vườn quốc gia Tam Đảo đứng chân, giữ màu xanh của rừng là khởi đầu cho chặng đường đèo dẫn lên thị trấn Tam Đảo.

Tam Đảo ngày nay - Ảnh Lưu Ký.

Vào đầu thế kỷ XIX, thực dân Pháp, sau những cuộc điều nghiên đồng thời với Sa Pa, Đà Lạt, đã nhận thấy những giá trị độc đáo, đặc biệt về khí hậu, thổ nhưỡng, sinh thái nơi đây để quyết định xây dựng tại Tam Đảo, ở độ cao 930m (so với mặt nước biển) một khu nghỉ dưỡng cho các nhà cầm quyền Đông Dương và giới thượng lưu lúc bấy giờ. Quốc lộ 2B, từ đây, bắt đầu uốn lượn qua những khúc cua tay áo, bất chợt mất hút lại bất ngờ mở ra sau mỗi góc khuất của núi non. Một rừng lim nhiều năm tuổi, tán ken tán, tạo thành vòm xanh rì mát khởi đầu cho chặng đường đèo. Dưới tán lim, người dân bày mấy quầy giải khát bình dân nhỏ, phục vụ du khách trên đường rời phố lên rừng. Nếu muốn, trước khi lên đèo, bạn có thể dừng chân, ngả lưng đu đưa trên cánh võng đay dưới tán lim xanh, nghe ríu rít tiếng chim, nghe xôn xao cây lá... sẽ thấy những muộn phiền của cõi thế vốn nhiều phức tạp, chật vật bởi đua tranh, bươn trải như vơi tan, khuây khỏa.

Tam Đảo vào mùa tháng 6 sẽ ngát lừng hương hoa dẻ - thứ hoa “đặc trưng” của miền trung du, thứ hoa luôn làm xao xuyến ngất ngây con tim học trò tuổi cắp sách. Thuở ấu thơ, vào mùa hoa, trong cặp sách của tôi khi nào cũng có dăm bông hoa dẻ. Điểm đặc biệt của loài hoa này ấy là càng héo dường như hoa càng thơm. Hoa dẻ không kết nụ rồi nở hoa như thông thường, mà ngay khi trổ lộc bông hoa đã xòe thành nhiều thùy. Hoa uống sương, tắm nắng gió, lớn dần, cánh hoa từ màu xanh thẫm, chuyển dần xanh ngọc rồi ngả nhẹ màu hoàng anh… Ai hời hợt thoáng qua sẽ chẳng thể nào nhận ra vàng hoa khiêm nhường ẩn vào tầng tầng cây lá. Hoa dẻ không nở mà chín. Tháng 6 là mùa hoa dẻ chín rộ, tỏa ra mùi hương ngây ngất, thanh thoát mà quyến rũ lạ kỳ.

Tháng 6, tháng 7 hằng năm, khi cái nắng nóng nơi đồng bằng lên đỉnh điểm, rất oi bức, ngột ngạt, thì với Tam Đảo, luôn vẹn nguyên sự dịu mát của thiên nhiên. Đặc biệt, sau những cơn mưa đầu mùa, khi nắng hửng sáng những tán rừng, cả đại ngàn tầng tầng lớp lớp cây lá như được tắm gội, cứ thỏa thuê xanh, không gian nhẹ nhõm, trong trẻo, yên lành.

Bên sườn núi, tại đoạn km13 - km14, còn có ngôi đền Cậu tọa lạc. Theo truyền thuyết, cậu là em trai Quốc Mẫu Tây Thiên. Có lời truyền rằng Cậu rất linh thiêng, luôn phù hộ cứu giúp những cảnh đời khó khi tìm về cầu sự chở che nơi cửa Cậu. Đền Cậu cũng là một trong những điểm sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh trong hệ thống hàng chục di tích thờ tự các vị thánh, thần do nhân dân quanh vùng tạo lập nên. Thẳm sâu trong tâm thức người dân nơi đây, đại ngàn Tam Đảo với Quốc Mẫu, Bà Chúa Thượng Ngàn, các Cô, Cậu, đức Thánh Trần, nhị vị Vương Cô, các vị sơn thần thổ địa… luôn là cha là mẹ, cũng là những bậc thần thánh oai linh với quyền năng siêu phàm chế ngự mọi tai ách, phù hộ độ trì, che chở ban phúc cho dân lành. Theo đó, hệ thống những đền, chùa, miếu - những di tích tín ngưỡng tâm linh mang đậm sắc thái văn hóa Việt - sẽ giúp du khách khi đến Tam Đảo không chỉ được đến với thiên nhiên hùng vĩ, tươi đẹp, với khí hậu đặc biệt trong lành, ôn hòa mà còn được đến với vũ trụ siêu nhiên huyền bí, được trở lại với buổi bình minh dân tộc một cách gần gũi mà rất thiêng liêng.

Kỳ 2: Dấu tích lịch sử và những điều trăn trở…

Hiệu quả mô hình thu gom chất thải chăn nuôi, sản xuất phân bón hữu cơ ở Vĩnh Phúc

Vĩnh Phúc triển khai chuyển đổi số nông nghiệp

Vượt lên thách thức, nông nghiệp xã Văn Tiến bứt phá nhờ công nghệ

Bài liên quan

Vượt lên thách thức, nông nghiệp xã Văn Tiến bứt phá nhờ công nghệ

Chuyển đổi số 05/07/2024 12:11

Ứng dụng công nghệ cao đã giúp Văn Tiến, xã thuần nông tại huyện Yên Lạc, "thay da đổi thịt", mang lại thành tựu đáng kể trong sản xuất nông nghiệp và nâng cao thu nhập cho người dân.

Vĩnh Phúc triển khai chuyển đổi số nông nghiệp

Chuyển đổi số 17/06/2024 15:46

Ngành Nông nghiệp Vĩnh Phúc, với phương châm 'Lấy người nông dân là trung tâm và động lực phát triển', đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ để thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, khẳng định vai trò then chốt trong nền kinh tế.

Hiệu quả mô hình thu gom chất thải chăn nuôi, sản xuất phân bón hữu cơ ở Vĩnh Phúc

Chế phẩm sinh học 03/05/2024 09:00

Tại các địa phương có phong trào chăn nuôi phát triển mạnh trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, trước đây, chất thải không được xử lý triệt để, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng lớn cộng đồng dân cư. Đáng mừng là hiện nay, một số cơ sở thu gom chất thải chăn nuôi, sản xuất phân bón hữu cơ đã hình thành, góp phần giải quyết bài toán ô nhiễm môi trường tại địa phương này.

Dấu tích lịch sử và những điều trăn trở - Kỳ 2

Hữu cơ và môi trường 02/08/2024 06:19

Tam Đảo, viên ngọc xanh giữa lòng Vĩnh Phúc, nơi thiên nhiên hùng vĩ hòa quyện cùng huyền thoại và văn hóa, đang cần được bảo vệ và trân trọng để mãi là điểm đến tuyệt vời.

CÁC TIN BÀI KHÁC

Đắk Lắk cấp Giấy phép môi trường cho dự án chế biến thủy sản

Hữu cơ và môi trường 06/09/2025 12:27

UBND tỉnh Đắk Lắk vừa ban hành Giấy phép môi trường cho Công ty cổ phần chế biến thủy sản Good Ocean đối với dự án Nhà máy sản xuất chế biến sản phẩm thủy sản đặt tại một phần lô B4, Khu công nghiệp Hòa Hiệp 1, phường Hòa Hiệp, tỉnh Đắk Lắk. Đây là bước pháp lý quan trọng, tạo cơ sở cho doanh nghiệp triển khai hoạt động sản xuất gắn với yêu cầu bảo vệ môi trường theo đúng quy định.

Quảng Ninh: Xử lý nghiêm các hành vi săn, bắt, bẫy các loài chim di cư hoang dã

Hữu cơ và môi trường 05/09/2025 09:58

Hạt Kiểm lâm khu vực 6 đã chủ động triển khai kiểm tra, ngăn chăn, xử lý hành vi săn, bắt, bẫy các loài chim di cư hoang dã trên địa bàn.

Rà soát diện tích nhà kính ở Đà Lạt: Hướng tới nông nghiệp xanh bền vững

Hữu cơ và môi trường 04/09/2025 08:28

Trong nhiều năm qua, sự phát triển ồ ạt của nhà kính đã tạo nên những thành tựu đáng kể cho ngành nông nghiệp Đà Lạt và vùng phụ cận. Tuy nhiên, song song với hiệu quả kinh tế, sự bùng nổ loại hình canh tác này cũng để lại nhiều hệ lụy về cảnh quan, môi trường và định hướng phát triển đô thị xanh của địa phương. Trước thực tế đó, UBND phường Lang Biang – Đà Lạt vừa tiến hành rà soát, thống kê và đề xuất giải pháp nhằm quản lý, kiểm soát diện tích nhà kính trên địa bàn.

Ước muốn mọi dòng sông đều xanh

Hữu cơ và môi trường 30/08/2025 15:05

Đây không chỉ là một ước mơ mà là một mục tiêu cấp bách, đòi hỏi sự chung tay của tất cả mọi người, từ cá nhân đến chính phủ. Hãy tưởng tượng một ngày, bạn đi qua những con kênh, con sông, không còn thấy màu nước đen ngòm hay bốc mùi khó chịu. Thay vào đó là dòng nước trong xanh, cá tôm bơi lội, cây cối hai bên bờ xanh mướt. Đó không phải là viễn cảnh xa vời nếu chúng ta cùng nhau hành động. Trừ các dòng sông mang màu đỏ phù xa, con ước muốn của chúng ta mọi dòng sông đều trong xanh.

Tư tưởng giản dị của Hồ Chí Minh về trồng cây gây rừng

Trong nước 30/08/2025 13:56

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng vĩ đại, một lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam mà còn là một người có tầm nhìn sâu rộng về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Tư tưởng của Người về trồng cây gây rừng là một phần quan trọng trong triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên, mang đậm giá trị nhân văn và tầm nhìn chiến lược cho tương lai của đất nước.

Cần Bảo tồn đa dạng sinh học tại Khu bảo tồn thiên nhiên Ea Sô

Hữu cơ và môi trường 30/08/2025 13:32

Ban Quản lý Khu Bảo tồn thiên nhiên Ea Sô (tỉnh Đắk Lắk) phối hợp Trung tâm Bảo tồn tự nhiên và phát triển vừa công bố kết quả điều tra đa dạng sinh học tại Ea Sô và rừng phòng hộ đầu nguồn Krông Năng. Kết quả ghi nhận nhiều loài quý hiếm, trong đó đặc biệt là cheo cheo lưng bạc – loài thú cực kỳ nguy cấp, được xem như đã biến mất khỏi Việt Nam hơn 20 năm, nay xuất hiện trở lại.

Phát hiện một loài thực vật mới ở Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng

Hữu cơ và môi trường 27/08/2025 16:30

Đoàn nghiên cứu giữa Viện Sinh học nhiệt đới và Trường Đại học Bảo tàng Kagoshima (Nhật Bản) sau khi tiến hành khảo sát thực vật trên núi đá vôi tại nhiều khu vực trong Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã phát hiện thêm một loài thực vật mới có tên khoa học là Decaneuropsis phongnhakebangensis (Bạch Đầu Phong Nha – Kẻ Bàng).

Nghệ An: Xuất hiện nhiều ổ dịch H5N1, tiêu hủy gần 10.000 con gia cầm

Trong nước 20/08/2025 15:55

Dịch cúm gia cầm H5N1 ở Nghệ An có nguy cơ lây lan khi nhiều ổ dịch xuất hiện rải rác. Người chăn nuôi xót xa khi hàng nghìn vật nuôi buộc phải tiêu hủy để đảm bảo an toàn.

Nghệ An: Người dân dầm mưa, bắt quả tang trang trại lợn xả thải trong đêm

Pháp lý 20/08/2025 15:51

Trong đêm tối, phát hiện nguồn nước suối bốc mùi hôi thối nồng nặc. Hàng chục hộ dân ở xã Nghĩa Lộc (Nghệ An) đã dầm mưa, bắt quả tang trang trại lợn ở đầu nguồn xả thải ra môi trường.

Cao Bằng: Tập huấn mô hình trồng ớt hữu cơ cho nông dân xã Hòa An

Hữu cơ và môi trường 19/08/2025 09:24

Ngày 18/8/2025, UBND xã Hòa An (Cao Bằng) phối hợp với Công ty TNHH Phát triển Nông nghiệp và Tư vấn môi trường (DACE) tổ chức tập huấn mô hình trồng ớt hữu cơ cho 61 hộ nông dân xóm Nà Tẻng, xã Hoà An.

Cá chết hàng loạt, nổi trắng ở hào thành cổ Vinh

Môi trường xanh 17/08/2025 11:08

Tình trạng cá tự nhiên chết hàng loạt tại hào thành cổ Vinh (Nghệ An) khiến môi trường bị ô nhiễm. Trong khi đó người dân địa phương thì lo lắng, đóng kín mít cửa để tránh mùi hôi tanh nồng nặc.

Nghệ An: Nguy cơ dịch sâu bệnh bùng phát trên lúa hè thu

Hữu cơ và môi trường 13/08/2025 15:50

Vụ lúa hè thu 2025 ở Nghệ An đang đối mặt nguy cơ thiệt hại nghiêm trọng khi nhiều loại sâu bệnh cùng lúc phát sinh, lây lan nhanh trên diện rộng. Thời tiết nóng ẩm xen kẽ mưa bão tạo điều kiện thuận lợi cho dịch hại phát triển, đe dọa năng suất của hàng nghìn hecta lúa nếu không được kiểm soát kịp thời.

XEM THÊM