![]() |
Bệnh đốm nâu trên cây thanh long, do nấm Neoscytalidium dimidiatum (Penz) Crous & Slipper gây ra, đã và đang là một trong những thách thức lớn đối với sản xuất thanh long. Bệnh thường phát sinh mạnh từ tháng 6 đến tháng 12 hằng năm, khi thời tiết nóng ẩm và mưa nhiều. Bào tử nấm theo nước mưa xâm nhập vào mô cây, gây hoại tử trên thân, cành và quả, làm quả sần sùi, thối từng mảng, giảm năng suất và giảm giá trị thương phẩm.
Tại một số thời điểm, diện tích nhiễm bệnh ghi nhận có thể lên đến hàng nghìn hecta, với mức giảm năng suất từ 20 – 50%. Do chưa có thuốc đặc trị, biện pháp xử lý chủ yếu hiện nay vẫn là vệ sinh vườn trồng, cắt bỏ cành bệnh, tiêu hủy mầm bệnh hoặc sử dụng hóa chất nhưng hiệu quả còn hạn chế và khó kiểm soát bệnh tận gốc.
Ứng dụng vi sinh vật đối kháng
Từ thực tế đó, một nhóm nghiên cứu trong nước đã triển khai phân lập nấm bệnh và sàng lọc hệ vi sinh vật có khả năng đối kháng, nhằm chế tạo chế phẩm sinh học kiểm soát bệnh đốm nâu theo hướng bền vững hơn.
Quy trình nghiên cứu bao gồm:
Kết quả cho thấy một số nhóm vi sinh vật tỏ ra hiệu quả, gồm:
Các chủng này tạo ra hoạt chất sinh học có thể:
- Ức chế khả năng sinh trưởng và phát tán của nấm gây bệnh
- Tăng cường sức đề kháng của cây
- Hỗ trợ phục hồi mô bị tổn thương
Hai dạng chế phẩm sinh học được nghiên cứu
Từ quá trình thử nghiệm, nhóm nghiên cứu đã phát triển hai dạng chế phẩm:
| Dạng chế phẩm | Thành phần – tác dụng |
|---|---|
| Dạng lỏng BIO-FDL | Vi khuẩn Bacillus ≥ 10⁸ CFU/g, acid amin hữu cơ, hoạt chất sinh học → giúp tăng sức đề kháng, phục hồi mô cây, bổ sung dưỡng chất tự nhiên |
| Dạng bột BIO-FDS (BIO-FTN) | Streptomyces ≥ 10⁷ CFU/g, Trichoderma ≥ 10⁷ CFU/g, Bacillus ≥ 10⁸ CFU/g → ức chế sự lan truyền nấm gây bệnh trong đất |
Khuyến nghị sử dụng theo khoa học
Để tối ưu hiệu quả – chế phẩm cần sử dụng kết hợp:
| Mục đích | Dạng sử dụng |
|---|---|
| Phòng bệnh – kiểm soát nấm trong đất | Dạng bột (rải hoặc hòa nước tưới gốc) |
| Trị bệnh – khi cây đã nhiễm | Dạng lỏng (phun lên thân, cành, quả) |
Tần suất khuyến nghị:
➡ 1–2 lần/tháng tùy theo điều kiện vườn và mức độ bệnh
Lưu ý:
Hiệu quả ngoài đồng ruộng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, mưa, ánh sáng → cần sử dụng duy trì lâu dài để bảo đảm mật độ vi sinh vật có lợi trong đất.
Ý nghĩa của nghiên cứu đối với sản xuất thanh long
✔ Giảm phụ thuộc vào thuốc hóa học
✔ Tăng tính bền vững, hạn chế ô nhiễm đất – nước
✔ Góp phần cải thiện năng suất và chất lượng quả
✔ Hướng đến phát triển vùng trồng theo mô hình nông nghiệp hữu cơ – an toàn