Việc hoàn tất sắp xếp hệ thống công ty nông, lâm nghiệp không chỉ giúp Gia Lai ổn định công tác quản lý đất đai, rừng và tài sản công, mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế rừng hiện đại, hiệu quả và bền vững

Theo báo cáo của UBND tỉnh Gia Lai, đến nay toàn bộ 17 công ty nông, lâm nghiệp trên địa bàn đã hoàn thành việc sắp xếp, đổi mới theo phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó có 14 công ty lâm nghiệp và 3 công ty nông nghiệp (Chè Bàu Cạn, Chè Biển Hồ, Cà phê Gia Lai). Tất cả đều hoạt động theo mô hình do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, thực hiện song song nhiệm vụ quản lý, bảo vệ và phát triển rừng với hoạt động sản xuất kinh doanh.

Công tác quản lý, sử dụng đất đai của các công ty được triển khai nghiêm túc và đồng bộ. 100% công ty đã được phê duyệt phương án sử dụng đất, hoàn thành đo đạc, cắm mốc, lập hồ sơ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với tổng diện tích trên 175.000 ha, chiếm hơn 98% tổng diện tích được giao. Hầu hết diện tích đất đang được sử dụng đúng mục đích, phục vụ công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Những diện tích xen kẽ dân cư, sản xuất nông nghiệp ổn định đã được bàn giao về địa phương quản lý, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Sau khi sáp nhập, UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo xây dựng Đề án tổng thể sắp xếp lại 14 công ty lâm nghiệp để phù hợp với quy mô quản lý và quy hoạch phát triển mới. Quá trình này hướng tới mục tiêu tinh gọn tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động, gắn kết phát triển kinh tế với bảo vệ tài nguyên rừng, môi trường và sinh kế cộng đồng.

Tuy nhiên, quá trình sắp xếp cũng bộc lộ nhiều khó khăn và thách thức. Hiệu quả hoạt động của các công ty lâm nghiệp còn hạn chế, phần lớn nguồn thu phụ thuộc vào ngân sách và chi trả dịch vụ môi trường rừng. Chu kỳ sản xuất dài, lợi nhuận thấp, trong khi chi phí bảo vệ, trồng rừng, duy tu hạ tầng và chi trả nhân công tăng nhanh. Một số công ty thiếu vốn, thiếu phương án sản xuất – kinh doanh khả thi, chưa đủ sức huy động nguồn lực xã hội để đầu tư trồng rừng, phát triển vùng nguyên liệu và chế biến sâu.

Bên cạnh đó, diện tích rừng tự nhiên rộng lớn, địa hình phức tạp, dân cư sống xen kẽ và áp lực về đất sản xuất khiến công tác bảo vệ rừng gặp nhiều khó khăn. Tình trạng lấn chiếm, phá rừng làm rẫy vẫn diễn ra ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa. Lực lượng bảo vệ rừng chuyên trách còn mỏng, chế độ đãi ngộ chưa tương xứng, trong khi hạ tầng lâm nghiệp nhiều nơi xuống cấp.

Trước thực tế đó, UBND tỉnh Gia Lai đã kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các bộ, ngành Trung ương ban hành cơ chế tài chính đặc thù cho các công ty lâm nghiệp, nhất là các đơn vị thực hiện nhiệm vụ công ích. Tỉnh cũng đề xuất điều chỉnh định mức chi phí bảo vệ rừng, đơn giá dịch vụ môi trường rừng và hỗ trợ đầu tư trồng rừng sản xuất phù hợp điều kiện vùng núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ngoài ra, cần có chính sách ưu đãi tín dụng và thuế để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư trồng rừng gỗ lớn, rừng đạt chứng chỉ FSC, gắn với phát triển vùng nguyên liệu và chuỗi giá trị lâm sản bền vững.

Tỉnh xác định mô hình Công ty TNHH một thành viên Nhà nước nắm giữ 100% vốn vẫn phù hợp với các đơn vị làm nhiệm vụ công ích – quản lý, bảo vệ và phát triển rừng tự nhiên, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng. Đối với các doanh nghiệp có tiềm năng sản xuất – kinh doanh, tỉnh sẽ nghiên cứu chuyển đổi theo hướng tự chủ tài chính, mở rộng hợp tác công – tư (PPP) trong trồng rừng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm gỗ.

Việc hoàn tất sắp xếp hệ thống công ty nông, lâm nghiệp không chỉ giúp Gia Lai ổn định công tác quản lý đất đai, rừng và tài sản công, mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế rừng hiện đại, hiệu quả và bền vững. Trong bối cảnh phát triển xanh, giảm phát thải và thích ứng biến đổi khí hậu đang trở thành xu thế tất yếu, những bước đi bài bản của Gia Lai được xem là tiền đề quan trọng để địa phương khẳng định vai trò trung tâm lâm nghiệp của khu vực Tây Nguyên trong giai đoạn mới./.