Đoàn học viên khóa học “Trồng cà phê vì một tương lai bền vững: Nông lâm kết hợp và các nguyên tắc hữu cơ”.

Những ngày cuối tháng 11 năm 2025, tại xã Bảo Thuận (tỉnh Lâm Đồng), đoàn học viên của khóa “Trồng cà phê vì một tương lai bền vững: Nông lâm kết hợp và các nguyên tắc hữu cơ” bước vào giai đoạn quan trọng: tham quan và học tập thực tế trên mô hình cà phê nông lâm kết hợp. Đây là một trong những hoạt động trọng tâm của dự án hợp tác KVP 1052 giữa Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam và Hiệp hội Nông dân Hữu cơ Đức Naturland, nhằm phát triển nền tảng E-learning về nông nghiệp hữu cơ và thử nghiệm trên đối tượng cây cà phê.

Đồng hành cùng học viên trong chương trình, Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam có đoàn công tác do TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch Hiệp hội dẫn đầu; cùng tham dự có bà Từ Thị Tuyết Nhung, Ủy viên Ban Thường vụ Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, và các lãnh đạo chủ chốt của Hiệp hội. Việc lãnh đạo VOAA trực tiếp có mặt tại khoá học, cùng học và cùng trao đổi với học viên và nông dân, cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Hiệp hội đối với hướng phát triển cà phê hữu cơ trong hệ thống nông lâm kết hợp, đồng thời tạo cầu nối giữa hoạch định chính sách, hỗ trợ kỹ thuật với thực tiễn vườn cây, trang trại.

Trước khi được tham gia học trực tiếp trên vườn, học viên đã trải qua chuỗi buổi học trực tuyến với các chuyên đề nền tảng. Từ kiến thức cơ bản về nông nghiệp hữu cơ, nguyên tắc và tiêu chuẩn, cho đến thiết kế vườn, bố trí cây trồng, xen canh cà phê với cây rừng và cây trồng khác, kỹ thuật canh tác, quản lý đất, dinh dưỡng và sâu bệnh hại theo hướng hữu cơ… tất cả được hệ thống hóa trên nền tảng số. Chương trình tham quan, học tập 4 ngày tại Bảo Thuận chính là “phần thực địa” để kiểm chứng, đào sâu và làm sống động những gì đã được tiếp thu trong lớp học trực tuyến.

Tại xã Bảo Thuận, lớp học đặc biệt được tổ chức ngay trên vườn cà phê nông lâm kết hợp của anh Trịnh Tấn Vinh. Dưới tán cà phê là thảm thực bì và cây che phủ giúp giữ ẩm, bảo vệ đất, hạn chế xói mòn. Phía trên là các tầng cây gỗ, cây ăn quả, cây rừng được bố trí hài hòa, tạo nên một hệ sinh thái phong phú cả về cấu trúc lẫn đa dạng sinh học.

TS. Phạm Công Trí, giảng viên chính của khóa học cùng học viên đi dọc các lô cà phê, quan sát từng tầng tán, từng kiểu che phủ và cách bố trí cây trồng. Ở mỗi điểm dừng, ông phân tích vì sao phải lựa chọn loại cây che bóng này mà không phải loại khác, làm thế nào để cây gỗ, cây ăn quả vừa tạo bóng râm, bảo vệ đất, vừa không cạnh tranh quá mức về ánh sáng, nước và dinh dưỡng với cà phê. Khi đứng ở những bờ dốc, ông cùng học viên đo đạc, đánh giá độ dốc, hướng thoát nước để bàn về cách thiết kế đường đồng mức, băng trồng, băng cây che phủ phù hợp với điều kiện địa hình cụ thể.

Không chỉ dừng ở phần “trên mặt đất”, lớp học còn đi vào phần “dưới mặt đất”. Học viên được trực tiếp quan sát cấu trúc đất, hệ rễ, lớp thảm mục và hoạt động của vi sinh vật, qua đó thấy rõ vai trò của vật chất hữu cơ và hệ sinh thái đất trong mô hình nông lâm kết hợp. Các phương án tận dụng phụ phẩm nông nghiệp tại chỗ để làm phân bón, vật liệu che phủ, tăng cường vòng tuần hoàn dinh dưỡng ngay trong vườn cũng được phân tích và thực hành. Kỹ thuật quản lý sâu bệnh hại theo hướng hữu cơ được trình bày trên chính những cây cà phê đang mang quả, nhấn mạnh nguyên tắc phòng là chính, giữ cân bằng sinh thái, hạn chế tối đa việc can thiệp bằng hóa chất.

Không còn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tế, từng thắc mắc được học viên đặt ra ngay bên gốc cà phê, được giảng viên trao đổi trực tiếp và minh họa bằng chính cây, lá, đất và dòng nước đang chảy trên nương. Ở đó, mô hình cà phê nông lâm kết hợp hiện lên không phải như một sơ đồ khô khan, mà là một hệ sinh thái sống động, gắn với lựa chọn và sự bền bỉ của người nông dân.

Bà Từ Thị Tuyết Nhung, UVBTV VOAA, nhìn nhận đây là một khóa học “lãi hơn cả mong đợi”

Chia sẻ sau chuyến tham quan, học tập, bà Từ Thị Tuyết Nhung, Ủy viên Ban Thường vụ Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, nhìn nhận đây là một khóa học “lãi hơn cả mong đợi”. Bà cho biết mình đã tham gia rất nhiều khóa đào tạo trong và ngoài nước về nông nghiệp hữu cơ, từng khá tự tin về nền tảng kiến thức và kinh nghiệm thực tiễn. Tuy nhiên, chỉ đến khi tham dự khóa học về canh tác cà phê hữu cơ trong hệ thống nông lâm kết hợp, triển khai trong khuôn khổ dự án hợp tác giữa VOAA và Naturland, bà mới nhận ra rằng càng học càng thấy mình còn thiếu.

Sau các buổi học trực tuyến, việc được trực tiếp trải nghiệm trên vườn cà phê nông lâm kết hợp của anh Trịnh Tấn Vinh tại xã Bảo Thuận dưới sự hướng dẫn của TS. Phạm Công Trí đã để lại trong bà nhiều ấn tượng. Bà đánh giá cao sự đánh đổi kiên cường của người nông dân để xây dựng mô hình như một hệ sinh thái rừng bền vững, trân trọng những ly cà phê “thật sự khác biệt” được thưởng thức ngay tại vườn, và đặc biệt là phong cách của người thầy, một tiến sĩ “làm việc 200% vì học trò”, luôn sẵn sàng chia sẻ tri thức và kinh nghiệm tích lũy suốt nhiều năm. Với bà, đó là một khóa học mà lợi ích thu được vượt xa kỳ vọng ban đầu.

TSKH. Hà Phúc Mịch, Chủ tịch VOAA trao chứng chỉ hoàn thành chương trình đào tạo cho các học viên.

Kết thúc khóa học, tất cả học viên được trao chứng chỉ xác nhận đã hoàn thành chương trình đào tạo “Trồng cà phê vì một tương lai bền vững: Nông lâm kết hợp và các nguyên tắc hữu cơ”. Chương trình được triển khai dưới hình thức học tập kết hợp, bao gồm các hội thảo trực tuyến, các mô-đun tự học trực tuyến và đợt tập huấn trực tiếp tại Lâm Đồng, cung cấp khung kiến thức tương đối toàn diện cho người học về canh tác cà phê hữu cơ trong hệ thống nông lâm kết hợp.

Các học viên tham gia khoá học được trao chứng chỉ xác nhận đã hoàn thành chương trình đào tạo “Trồng cà phê vì một tương lai bền vững: Nông lâm kết hợp và các nguyên tắc hữu cơ”.

Việc hoàn thành khóa học đòi hỏi sự cống hiến lớn về thời gian và công sức, sự hợp tác chặt chẽ và khả năng thành thạo trong nhiều hoạt động cá nhân cũng như làm việc nhóm, từ nghiên cứu tài liệu, thảo luận, làm bài tập đến trình bày kết quả. Chứng chỉ được cấp bởi Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam (VOAA) và Hiệp hội Nông dân Hữu cơ Naturland là sự ghi nhận nỗ lực của từng học viên và là nền tảng để họ tiếp tục đồng hành cùng nông dân trong hành trình chuyển đổi sang mô hình cà phê hữu cơ bền vững.

Từ câu chuyện của vườn cà phê Bảo Thuận, chương trình tham quan, học tập không chỉ dừng ở việc giới thiệu một mô hình thành công, mà còn gợi mở nhiều vấn đề lớn hơn. Đó là bài toán nhân rộng canh tác cà phê hữu cơ trong hệ thống nông lâm kết hợp; cách tổ chức lại sản xuất và thị trường để nông dân có động lực “dám đổi, dám làm”; vai trò của các hiệp hội, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế trong việc đồng hành, chia sẻ rủi ro và lan tỏa mô hình.

Vườn cà phê nông lâm kết hợp của anh Trịnh Tấn Vinh.

Sự tham gia trực tiếp của lãnh đạo Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Việt Nam, cùng sự đồng hành của Naturland, cho thấy nỗ lực kết nối giữa tri thức khoa học, kinh nghiệm bản địa và yêu cầu của thị trường cà phê bền vững.

Trên nền tảng đó, những khóa học như “Trồng cà phê vì một tương lai bền vững: Nông lâm kết hợp và các nguyên tắc hữu cơ” không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kỹ thuật, mà còn góp phần hình thành tư duy hệ thống: coi vườn cà phê là một phần của hệ sinh thái rừng, của sinh kế nông dân và của chuỗi giá trị cà phê hữu cơ mà Việt Nam đang hướng tới.

Với các học viên, đặc biệt là những người đã nhiều năm gắn bó với nông nghiệp hữu cơ, chuyến học tập tại Bảo Thuận là lời nhắc nhở rằng trong nông nghiệp bền vững, không có điểm dừng về kiến thức. Mỗi mô hình thực tiễn, mỗi vườn cây được làm bài bản, lại mở ra thêm một “lớp học mới” để cùng học, cùng làm và cùng thay đổi.

Một số hình ảnh tại chương trình tham quan, học tập “Canh tác cà phê trong nông lâm kết hợp”:

Tại sao cần canh tác cà phê thông minh? Mục tiêu của Chương trình Canh tác cà phê thông minh là tối ưu hóa sản xuất, đem lại hiệu quả kinh tế cho người ...

Hệ thống canh tác cà phê thông minh - Vai trò tích hợp của công nghệ và phân bón Để phát triển bền vững ngành cà phê tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm tối ...

Cà phê Việt Nam trước biến đổi khí hậu: Thách thức và giải pháp thích ứng Trước những diễn biến khó lường do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền đã phối hợp ...