Thứ sáu 05/09/2025 21:37Thứ sáu 05/09/2025 21:37 Hotline: 0326.050.977Hotline: 0326.050.977 Email: toasoan@tapchihuucovietnam.vnEmail: [email protected]

Tag

Lời cảnh báo từ thiên nhiên đến con người – cháy rừng

Tăng
aa
Giảm
Chia sẻ Facebook
Bình luận
In bài viết
Cháy rừng, một hiện tượng tự nhiên có vai trò nhất định trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái của một số hệ sinh thái, giờ đây đã biến thành một trong những thảm họa môi trường thảm khốc và đáng báo động nhất trên toàn cầu.
Lời cảnh báo từ thiên nhiên đến con người – cháy rừng
Cháy rừng thảm họa về kinh tế và môi trường

Với tần suất và cường độ ngày càng tăng, những ngọn lửa dữ dội này không chỉ thiêu rụi hàng triệu hecta rừng, giết chết vô số sinh vật, mà còn gây ra những thiệt hại kinh tế khổng lồ và ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe con người, khí hậu Trái Đất. Sự kết hợp giữa biến đổi khí hậu do con người gây ra và các yếu tố tự nhiên đã tạo nên một kịch bản đáng sợ, biến cháy rừng thành một lời cảnh báo khẩn cấp từ thiên nhiên.

Cháy rừng thường bắt nguồn từ hai nhóm nguyên nhân chính: tự nhiên và con người. Về mặt tự nhiên, sét đánh là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở những vùng khô hạn hoặc trong mùa mưa bão. Núi lửa phun trào cũng có thể gây cháy nhưng ít phổ biến hơn. Tuy nhiên, những đám cháy tự nhiên này thường có quy mô nhỏ hơn và được kiểm soát một cách tự nhiên bởi các yếu tố như lượng mưa hoặc địa hình.

Điều đáng lo ngại hơn cả là vai trò áp đảo của con người trong việc gây ra và làm trầm trọng thêm các vụ cháy rừng. Các hoạt động vô ý như vứt tàn thuốc lá bừa bãi, đốt rác không kiểm soát, đốt nương làm rẫy, sử dụng lửa trại không cẩn thận, hoặc các sự cố từ đường dây điện, thiết bị nông nghiệp đều có thể châm ngòi cho những đám cháy lớn. Thậm chí, một số vụ cháy còn xuất phát từ hành vi cố ý đốt phá rừng. Những hành động này trở nên đặc biệt nguy hiểm khi xảy ra trong điều kiện thời tiết khô hanh, gió mạnh và thảm thực vật khô dễ bắt lửa.

Tuy nhiên, yếu tố quan trọng nhất làm tăng quy mô và cường độ của cháy rừng trong những năm gần đây chính là biến đổi khí hậu. Nhiệt độ toàn cầu tăng cao dẫn đến hạn hán kéo dài, lượng mưa thất thường và sự gia tăng của các đợt nắng nóng kỷ lục. Điều này làm cho thảm thực vật trở nên khô hơn, dễ cháy hơn và tạo ra một "nguồn nhiên liệu" khổng lồ cho lửa. Gió mạnh, một hệ quả khác của biến đổi khí hậu, có thể đẩy ngọn lửa lan rộng với tốc độ chóng mặt, vượt ra ngoài khả năng kiểm soát của lực lượng chữa cháy. Hiện tượng El Niño cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ cháy rừng ở một số khu vực do gây ra điều kiện khô hạn bất thường.

Thảm họa cháy rừng gây ra hàng loạt tác động tàn khốc, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của môi trường và xã hội: Phá hủy hệ snh thái: Hàng triệu hecta rừng, vốn là "lá phổi xanh" của Trái Đất, bị thiêu rụi. Điều này dẫn đến sự mất mát môi trường sống của vô số loài động thực vật, đẩy nhiều loài đến bờ vực tuyệt chủng. Các hệ sinh thái vốn mất hàng thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ để hình thành, có thể bị xóa sổ chỉ trong vài ngày. Đất đai bị đốt cháy trở nên cằn cỗi, mất đi lớp thảm thực vật bảo vệ, làm tăng nguy cơ xói mòn và sạt lở đất, đặc biệt là sau những trận mưa lớn.

Ô nhiễm không khí nghiêm trọng: Khói từ cháy rừng chứa một lượng lớn các hạt bụi mịn (PM2.5), carbon monoxide (CO), sulfur dioxide (SO), và các hợp chất hữu cơ độc hại. Khói này có thể di chuyển hàng ngàn km, gây ô nhiễm không khí ở các khu vực xa xôi, làm suy giảm chất lượng không khí đến mức nguy hiểm cho sức khỏe. Người dân tiếp xúc với khói cháy rừng có nguy cơ cao mắc các bệnh về hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản, và các vấn đề tim mạch. Trẻ em, người già và những người có bệnh nền là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Đóng góp vào biến đổi khí hậu: Mặc dù biến đổi khí hậu là nguyên nhân làm tăng cháy rừng, bản thân cháy rừng cũng là một tác nhân đáng kể làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu. Khi rừng bị đốt cháy, một lượng lớn carbon dioxide (CO), khí nhà kính chính, được giải phóng vào khí quyển. Rừng vốn là các bể chứa carbon tự nhiên khổng lồ; khi chúng biến mất, khả năng hấp thụ CO của Trái Đất cũng bị suy giảm, tạo ra một vòng lặp phản hồi tiêu cực, đẩy nhanh quá trình ấm lên toàn cầu.

Thiệt hại kinh tế khổng lồ: Chi phí để chữa cháy rừng là vô cùng lớn, bao gồm chi phí cho nhân lực, thiết bị, máy bay và các công nghệ chữa cháy tiên tiến. Sau khi đám cháy được dập tắt, chi phí để tái thiết cơ sở hạ tầng bị phá hủy, phục hồi rừng và hỗ trợ cộng đồng bị ảnh hưởng còn lớn hơn nhiều. Các ngành kinh tế như du lịch, nông nghiệp và lâm nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề. Mất mát tài sản, nhà cửa, và đôi khi là cả sinh mạng con người, là những tổn thất không thể bù đắp.

Ảnh hưởng đến nguồn nước: Lửa cháy rừng có thể làm ô nhiễm nguồn nước bằng tro, xỉ và các chất độc hại. Lớp thực vật bị mất đi cũng khiến đất không còn khả năng giữ nước, dẫn đến dòng chảy bề mặt tăng lên sau mưa, cuốn theo trầm tích và chất ô nhiễm vào các sông, hồ, và hệ thống cung cấp nước uống.

Đối mặt với mối đe dọa cháy rừng ngày càng tăng, các quốc gia và cộng đồng cần triển khai các biện pháp phòng ngừa và ứng phó toàn diện: Giáo dục và Nâng cao nhận thức: Tuyên truyền rộng rãi về nguy cơ cháy rừng và các biện pháp phòng ngừa cho cộng đồng, đặc biệt là những người sống gần khu vực rừng hoặc có hoạt động trong rừng.

Quản lý Rừng bền vững: Thực hiện các biện pháp quản lý rừng hiệu quả như tỉa cành, dọn dẹp vật liệu dễ cháy (lá khô, cành cây chết), tạo vành đai cản lửa. Một số vùng áp dụng kỹ thuật "đốt có kiểm soát" để giảm lượng vật liệu cháy tích tụ. Kiểm soát nguồn gây cháy: Giám sát chặt chẽ các hoạt động đốt rác, đốt nương làm rẫy; kiểm tra định kỳ hệ thống điện lưới trong rừng; và xử lý nghiêm các hành vi cố ý gây cháy. Đầu tư vào Công nghệ: Sử dụng công nghệ vệ tinh, máy bay không người lái (drone) và hệ thống cảm biến để phát hiện sớm các đám cháy, giúp lực lượng chức năng ứng phó kịp thời.

Nâng cao năng lực phòng và chữa cháy: Đầu tư vào trang thiết bị chữa cháy hiện đại (máy bay chữa cháy, xe chuyên dụng, bơm áp lực cao), đào tạo và tăng cường lực lượng lính cứu hỏa chuyên nghiệp, có kinh nghiệm. Phối hợp Liên ngành và Quốc tế: Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan ban ngành, chính quyền địa phương và cộng đồng. Trong trường hợp cháy rừng lớn, cần có sự hợp tác quốc tế trong việc chia sẻ nguồn lực và kinh nghiệm. Hệ thống Cảnh báo sớm và sơ tán: Thiết lập các hệ thống dự báo nguy cơ cháy rừng theo mùa và theo ngày. Xây dựng kế hoạch sơ tán khẩn cấp cho các cộng đồng có nguy cơ cao, đảm bảo an toàn cho người dân.

Phục Hồi Sau Cháy: Tái trồng rừng: Thực hiện các dự án tái trồng rừng với các loài cây phù hợp với điều kiện sinh thái địa phương, ưu tiên các loài bản địa có khả năng chống chịu cháy tốt hơn. Phục hồi Đất đai: Áp dụng các biện pháp chống xói mòn, cải tạo đất để giúp hệ sinh thái phục hồi nhanh chóng. Hỗ trợ Cộng đồng: Cung cấp hỗ trợ tài chính, y tế và tâm lý cho các cộng đồng bị ảnh hưởng để họ có thể tái thiết cuộc sống.

Thảm họa cháy rừng không chỉ là một vấn đề môi trường mà còn là một thách thức phát triển toàn cầu. Sự gia tăng của các vụ cháy rừng là một lời nhắc nhở rõ ràng về tác động của biến đổi khí hậu và sự cần thiết phải hành động ngay lập tức. Bằng cách giảm phát thải khí nhà kính, áp dụng quản lý rừng bền vững, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường năng lực ứng phó, chúng ta có thể hy vọng giảm thiểu rủi ro và bảo vệ những khu rừng quý giá của mình cho các thế hệ tương lai. Cuộc chiến chống lại cháy rừng là một cuộc chiến lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của tất cả mọi người./.

Bài liên quan

CÁC TIN BÀI KHÁC

Hà Nội mưa suốt đêm, đường phố "biến thành sông"

Hà Nội mưa suốt đêm, đường phố "biến thành sông"

Do ảnh hưởng của bão số 5 (Kajiki), tại Hà Nội mưa lớn suốt đêm 25 đến sáng 26/8, nhiều tuyến phố "đường như sông".
Lâm Đồng chủ động ứng phó với mưa lớn, lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất

Lâm Đồng chủ động ứng phó với mưa lớn, lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất

UBND tỉnh Lâm Đồng vừa ban hành Công văn chỉ đạo Các Sở, Ban, ngành; UBND các xã, phường, đặc khu Phú Quý chủ động ứng phó với mưa lớn, lũ, ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất.
Hải Phòng cấm 1 số hoạt động trên khu vực cửa sông, biển phòng chống cơn bão Kajiki

Hải Phòng cấm 1 số hoạt động trên khu vực cửa sông, biển phòng chống cơn bão Kajiki

Ngày 24/8/2025, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng – Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự vừa ban hành thông báo số 482/TB-BCHPTDS về việc cấm một số hoạt động trên khu vực cửa sông, biển để phòng, chống cơn bão số 5.
Khẩn trương tìm giải pháp gia cố tình trạng sạt lở bờ sông Âm

Khẩn trương tìm giải pháp gia cố tình trạng sạt lở bờ sông Âm

Hàng trăm mét bờ sông Âm tại thôn Chu, xã Kiên Thọ (Thanh Hóa) bị sạt lở nghiêm trọng gây mất an toàn trong quá trình sản xuất nông nghiệp của bà con nhân ddn.
Áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông gây mưa lớn, gió mạnh ở Bắc Bộ

Áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông gây mưa lớn, gió mạnh ở Bắc Bộ

Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia phát đi cảnh báo khẩn cấp về áp thấp nhiệt đới đang hoạt động trên Biển Đông, có khả năng gây mưa lớn trên diện rộng ở khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ.
Nghệ An: Mưa lớn, hàng trăm héc-ta rau màu ngập úng, nguy cơ mất trắng

Nghệ An: Mưa lớn, hàng trăm héc-ta rau màu ngập úng, nguy cơ mất trắng

Những cánh đồng rau màu xanh mướt ở Nghệ An sau mưa lớn ngập chìm trong nước. Người nông dân tất tả, đội mưa thu hoạch sớm để tránh mất mát, vớt vát chút vốn liếng sau nhiều ngày chăm sóc.
Nghệ An chủ động ứng phó mưa lớn, nguy cơ lũ quét và sạt lở đất

Nghệ An chủ động ứng phó mưa lớn, nguy cơ lũ quét và sạt lở đất

Các địa phương được yêu cầu rà soát hồ đập, sơ tán dân khỏi khu vực nguy hiểm, trực ban 24/24 để kịp thời ứng phó với mưa lũ lớn trong những ngày tới.
Mưa lũ tàn phá hạ tầng giao thông, Nghệ An chi khẩn cấp 300 tỷ đồng khắc phục hậu quả

Mưa lũ tàn phá hạ tầng giao thông, Nghệ An chi khẩn cấp 300 tỷ đồng khắc phục hậu quả

Ảnh hưởng cơn bão số 3 và hoàn lưu sau bão khiến các tuyến đường trọng yếu bị tàn phá nặng nề. Trước thực trạng đó, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành quyết định lệnh xây dựng công trình khẩn cấp với kinh phí 300 tỷ đồng để khắc phục hậu quả, đảm bảo an toàn giao thông.
Hà Tĩnh đẩy mạnh nông nghiệp thông minh thích ứng khí hậu cực đoan

Hà Tĩnh đẩy mạnh nông nghiệp thông minh thích ứng khí hậu cực đoan

Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh đến sản xuất nông nghiệp Hà Tĩnh, với những đợt nắng nóng gay gắt, rét đậm rét hại và mưa lũ bất thường. Trước thực tế này, nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao, sản xuất hữu cơ và đa dạng hóa nuôi trồng đã được triển khai, giúp nâng cao năng suất, chất lượng nông sản và giảm thiểu rủi ro.
Lâm Đồng: Tăng cường triển khai công tác bố trí, ổn định dân cư tại các vùng thiên tai

Lâm Đồng: Tăng cường triển khai công tác bố trí, ổn định dân cư tại các vùng thiên tai

Trước thực trạng biến đổi khí hậu diễn ra phức tạp, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng vừa ban hành Công văn số 1975/SNNMT-PTNT gửi UBND các xã, phường, và đặc khu Phú Quý nhằm tăng cường triển khai công tác bố trí, ổn định dân cư tại các vùng thiên tai.
Ngao chết trắng bãi sau bão số 3

Ngao chết trắng bãi sau bão số 3

Hơn 80 ha ngao của các hộ dân nuôi ở phường Ngọc Sơn (Thanh Hóa) đã bị chết trắng kể từ sau cơn bão số 3, ước tính thiệt hại khoảng 55 tỉ đồng.
Nâng cấp hồ chứa nước Định Bình để đảm bảo an ninh nguồn nước, phòng chống thiên tai

Nâng cấp hồ chứa nước Định Bình để đảm bảo an ninh nguồn nước, phòng chống thiên tai

Trước những thách thức ngày càng lớn về biến đổi khí hậu, thiếu hụt nước tưới, và nguy cơ lũ lụt ở khu vực hạ du, tỉnh Gia Lai đã có đề xuất đầu tư Dự án nâng cấp hồ chứa nước Định Bình. Đây được xem là bước đi chiến lược nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước, phòng chống thiên tai và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.
XEM THÊM
Based on MasterCMS Ultimate Edition 2025 v2.9
Quay về đầu trang
Giao diện máy tính